Viðvörunarkerfi Veðurstofunnar byggist á alþjóðlegum staðli sem kallast CAP (Common Alerting Protocol) og er stafrænt snið fyrir miðlun neyðartilkynninga og viðvarana um náttúruvá. Útgefin skeyti eru á stöðluðu formi sem samræmir alla miðlun viðvarana yfir mismundandi samskiptaleiðir og miðla. Hvert CAP skeyti inniheldur upplýsingar um þá náttúruvá sem varað er við, landshlutann sem viðvörunin nær til, gildistíma og mat á því hversu mikil áhrif umrædd vá getur haft á samfélagið.

Á 95 ára tímabili frá 1921 til 2015 voru 43 jóladagar hvítir í Reykjavík. Hér má finna lista um snjódýpt og snjóhulu á jóladagsmorgunn í Reykjavík. Örfá ár vantar inn í listann.

Karl Guðbrandsson símstöðvarstjóri í Flatey var veðurathugunarmaður þar á árunum 1966 til 1971. Fyrir kom að hann sendi kviðlinga með veðurskýrslunum og þar á meðal tíðavísurnar hér að neðan.

Árið 1967 barst Veðurstofunni bréf með ábendingu um orðalag veðurfregna í útvarpi. Neðst á bréfið letrar veðurfræðingur áminningu til samstarfsmanna sinna: „Rétt! Veðurþulir athugið, JJ“. Bréfið er frá Hreiðari Karlssyni í Þorlákshöfn.

Hér gefur að líta fjölmargar ljósmyndir frá vígslu dönsku ofurtölvunnar 28. apríl 2016.

Hér ber að líta örfáar myndir af fyrirlesurum, starfsmönnum og gestum á ársfundi Veðurstofunnar 2016.

Alþjóðaveðurfræðistofnunin (WMO) tileinkaði veðurdaginn 23. mars 2016 hnattrænum loftslagsbreytingum og auknum öfgum í veðurfari. Yfirskrift dagsins var: Hlýrra, þurrara, votara. Horfumst í augu við framtíðina. Í kynningu frá WMO er farið yfir nýlegar öfgar í veðurfari víða um heim og fjallað um mikilvægi þess að ákvarðanir séu byggðar á bestu þekkingu.

Á forsíðu vefs Veðurstofunnar eru birtar óyfirfarnar frumniðurstöður veðurmælinga. Í flestum tilvikum er um góðar og gildar mælingar að ræða en í undantekningatilfellum er um mælivillu að ræða.

Ástæður mælivilla geta verið ýmsar. Þegar veðurmælingar sýna gildi langt fyrir utan þá mælispönn sem búist er við er rétt að kanna mælingarnar til hlítar.

Í sumum tilvikum getur verið um áreiðanlega mælingu á öfgakenndu veðri og mikilvægt að útiloka ekki þann möguleika.

Glöggir notendur myndrænna veðurspáa á vef Veðurstofunnar hafa tekið eftir því að á kyrrum dögum vill frostið herða í spánni, oft snögglega, þegar komið er fram á og yfir fjórða spádag. Í sumum tilvikum er kýrskýrt að spáin mun ekki rætast. Sem dæmi má taka að í nokkrum tilvikum hefur verið spáð a.m.k. 30 stiga frosti á Reykjanesskaga sem líklega er meira en nokkurn tímann mun mælast þar.

Hér má sjá ljósmyndir af áhugasömum þátttakendum á Aðventuþingi Veðurfræðifélagsins.

Í þessa grein er safnað ljósmyndum af norðurljósum. Nú þegar má sjá myndir frá 2012 - 2015; teknar í Kópavogi, í Rauðhólum austan Reykjavíkur, í Flatey á Breiðafirði og á Sandskeiði.

Háupplausnar-líkanið HARMONIE reiknar veðurspá í þéttu reiknineti. Tekið er tillit til margra ólíkra þátta sem hafa áhrif á þróun veðurs, s.s. hita, loftþrýstings, vinda, vatnsgufu, skýja og úrkomu auk víxlverkana við yfirborð hafs og yfirborð lands. Ólíkt grófari líkönum reiknar HARMONIE lóðrétta hröðun loftsins sem gerir kleift að herma eftir stærri skúraskýjum og úrkomunni sem þeim fylgir. Þá hermir líkanið betur eftir kröppum skilum, fjallabylgjum og öðrum yfirborðsáhrifum vegna landgerða. HARMONIE inniheldur einnig ýmiss hjálparlíkön.

Farið var upp í Gunnlaugsskarð laugardaginn 10. október 2015 til að skoða skaflinn góða, sem er borgarbúum vísbending um veðurfar. Þar var kominn nýr snjór, 10-15 cm þykkur, en auðvelt var finna gamla skaflinn. Lengd hans var gróflega stikuð og virtist vera um 500 m. Þykktin var allvíða yfir 5 m.

Síðla vetrar 2014 - 2015 féll mastrið sem ber uppi sjálfvirku veðurstöðina á Skálafelli og fyrsta dag aprílmánaðar var farið upp á Skálafell að sækja mastrið. Hafin er smíði á nýju mastri eftir því gamla vegna þess að þörf er á veðurstöð á þessum stað. Sennilega hefur stag slitnað eða losnað frá mastrinu. Það olli því að mastrið féll vegna ísingar og vinds. Vera má að stagið hafi slitnað eða losnað frá töluvert áður en mastrið féll.

Tekinn var saman listi yfir meðalhita ársins 2014 og hann borinn saman við meðalhita annarra hlýrra ára á 80 veðurstöðvum. Í yfirlitinu eru allar mannaðar stöðvar sem enn eru starfræktar og sjálfvirkra athugana í beinu framhaldi þar sem hefðbundnum mælingum hefur verið hætt. Að auki var litið á mælingar fáeinna sjálfvirkra stöðva þar sem athugað hefur verið lengur en frá 2003. Fjölmargar sjálfvirkar stöðvar eru ekki með á listanum.

Árið 2014 einkenndist af miklum hlýindum meginhluta ársins en víða var mjög úrkomusamt og sumarið sólarrýrt. Óvenjuhlýtt var á landinu öllu. Við norðurströndina og víða austanlands er árið það hlýjasta frá upphafi mælinga, þar á meðal bæði í Grímsey og á Teigarhorni þar sem mælt hefur verið samfellt að kalla frá 1874 og 1872. Þrátt fyrir hlýindin þótti tíðarfar nokkuð blendið því sumarið var dauft um landið sunnan- og vestanvert. Þrálátar úrkomur voru austanlands framan af ári og það endaði með illviðrasömum desember.

Ísun er nafn á ferli sem breytir skýjadropum í ískristalla og síðan snjó eða slyddu og getur eytt skýi á skammri stundu. Ískristallarnir vaxa það mikið, eða fara að loða svo margir saman, að þeir falla niður úr skýinu í úrkomuslæðu. Slæðan sést best meðan hún er samsett af snjóflyksum, sem síðan bráðna.

Samkvæmt gamla tímatalinu er íslenski veturinn 26 vikur. Íslenski veturinn 2013 til 2014 var hlýr á landinu, sá 8. hlýjasti í Reykjavík frá 1950 en sá 9. hlýjasti á sama tíma á Akureyri. Mörsugur og einmánuður voru sérlega hlýir og sömuleiðis var góa mjög hlý. Gormánuður var kaldastur, sá eini sem var undir gamla meðaltalinu 1961 til 1990. Línurit sýnir meðalhita íslenska vetrarins frá 1950 til 2014.

Stofnskrá Alþjóðaveðurfræðistofnun-arinnar gekk í gildi 23. mars 1950. Þess er minnst árlega á „alþjóðlega veðurdeginum“, fyrst árið 1960.

Í ár er yfirskrift hans: Veður og veðurfar: Virkjum unga fólkið. Í ávarpi sínu segir forstjóri WMO að þótt vandi framtíðar sé gríðarlegur hafa tækifærin til að snúast gegn honum aldrei verið meiri.

Tíðarfar var lengst af hagstætt en þó telst vorið hafa verið óhagstætt víða um landið norðan- og austanvert og sumarið var lakara sunnanlands heldur en verið hefur um alllangt skeið.

Árið var fremur hlýtt, hiti var á bilinu 0,4 til 1,0 stig yfir meðallaginu 1961 til 1990. Ívið kaldara var þó heldur en hefur yfirleitt verið það sem af er nýrri öld. Suðvestanlands var það hið kaldasta frá árinu 2000 en í öðrum landshlutum var lítillega lægri eða mjög svipaður hiti á árunum 2005 og 2011. Úrkoma var í ríflegu meðallagi.

Á einföldum Íslandskortum er hægt að sjá hvernig veðrið var um hátíðirnar allt frá árinu 1949. Hægt er að skoða veðrið klukkan sex á aðfangadagskvöld, á hádegi á jóladag eða á miðnætti á gamlárskvöld, eins langt aftur og óskað er. Fleiri merkisdaga má velja úr lista eða skrifa inn dagsetningu að eigin vali.

Hér verður safnað þeim myndum sem Veðurstofunni berast af sólstólpum.

Öðru hvoru er kannað hvort skaflinn í Gunnlaugsskarði í Esju sé horfinn, eins og gerst hefur undantekningalítið eftir árið 2000. Haustið 2011 voru farnar nokkar ferðir og staðfest að skaflinn var á sínum stað. Aftur á móti hvarf hann haustið 2012. Í þessari grein eru nýlegar myndir. Hvernig stóðu málin haustið 2013?

Rykþyrlar eru algengir á hlýjum dögum á sendnu undirlendi og í kjölfar Eyjafjallajökulsgossins mátti sjá stóra öskuþyrla á Markarfljótsaurum sem þyrluðu öskunni hátt á loft. Í þessari grein má fræðast um þyrla og sveipi af ýmsu tagi, bæði á Íslandi og annars staðar. Veðurstofan þiggur ljósmyndir af slíkum fyrirbærum hérlendis.

Veðurþáttaspár eru sjálfvirkar veðurspár sem eru búnar til með tölvulíkani.

Tíð var hagstæð lengst af og hlýtt var í veðri. Árið byrjaði þó með miklum umhleypingum og illiviðrum sem milduðust þegar á leið. Um mánaðamótin mars/apríl skipti mjög um veðurlag og við tóku norðlægar áttir sem voru lengst af ríkjandi það sem eftir lifði árins.

Veðurkort hafa verið gerð á Veðurstofu Íslands frá upphafi hennar, lengst af mörg á dag. Sum þeirra eru harla eftirminnileg. Hér eru gefin tólf dæmi frá 1929 til 2004, eitt úr hverjum mánuði ársins, auk fyrsta kortsins sem gert var á Veðurstofunni.

Jöklar við Norður-Atlantshaf hafa hopað og þynnst hratt síðustu árin eins og raunin er með jökla víðast hvar á jörðinni. Grænlandsjökull rýrnar langmest af þeim jöklum sem um er fjallað og minnkaði á árunum 2003-2011 sem nemur um 230 km³ vatns á ári að meðaltali og hækkaði sjávarborð heimshafanna um u.þ.b. 0,65 mm á ári af þeim sökum. Um þetta er fjallað í skýrslu SVALA verkefnisins sem út kom árið 2012.

Síðla hausts er Veðurstofan oft spurð um það hvernig sumarið, samkvæmt gamla íslenska misseristímatalinu, hafi komið út varðandi hita, úrkomu, sólskinsstundafjölda og fleira. Hér má sjá meðaltöl frá í fyrra. Slíkt hefur ekki verið reiknað nema í undantekningartilvikum.

Norðurljós stafa af truflunum á segulsviði jarðar sem rafhlaðnar eindir í sólvindinum valda. Hér er birt ítarefni og ný mæligögn sem sýna stöðu segulsviðstruflana og styrk norðurljósa í dag.

Eindastraumur frá sólu hefur áhrif á segulsvið jarðar. Spár um slíkan eindastraum eru kallaðar geimveðurspár og nýtast sem norðurljósaspár. Hér er birt ítarefni og nokkur geimveðurspárit í rauntíma.

Sumarleysing var mæld á Hofsjökli í september 2012. Ákoma var með mesta móti um veturinn en sumar-afkoman var nærri meðaltalinu frá aldamótum víðast hvar um jökulinn, vegna hlýinda um vorið og sumarið. Hópur erlendra vísindamanna var með í för. Verið er að þróa óvenjulegt tæki sem getur brætt sig á ská niður í jökulís og óskaði hópurinn eftir því að fá að prófa það á Hofsjökli. Það verður notað við sýnatöku á Suðurskautslandinu.

Norðurljósasíður gefa upplýsingar um virkni norðurljósa, birtustig og skýjahulu, fyrst og fremst nú í kvöld en einnig nokkra daga fram í tímann. Þessi grein veitir leiðbeiningar um það í hvaða röð er best að skoða upplýsingarnar og hverjar líkurnar eru á að sjá norðurljós og hvar.

Fyrsta haustlægðin var óvanalega djúp og köld árið 2012. Í slíkum tilvikum er mjög mikilvægt að veðurupplýsingar komist til skila. Lofthiti varð einni til tveimur gráðum lægri en allflestar spár gerðu ráð fyrir, þannig að sú úrkoma sem féll var meira slydda og snjókoma heldur en rigning og slydda. Nú þarf að skoða hvað hefði mátt fara betur, bæði í spám og upplýsingagjöf. Lærdóminn af þessu tilviki þarf að nýta fyrir næsta óvenjulega veður.

Vindpokar eða vindsokkar eru notaðir á flugvöllum til að gefa flugmönnum sjónræna vísbendingu um stefnu og styrk vinds í flugtaki og lendingu. Vindpokar geta verið í mörgum litum en hér á landi er heillitaður appelsínugulur poki í notkun eða röndóttur, hvítur og appelsínugulur.

Dagana 10. til 11. september gerði mikið hríðarveður um landið norðan- og norðaustanvert. Fjölda fjár fennti, ísing og hvassviðri sleit raflínur og einnig urðu miklar samgöngutruflanir. Úrkoma var mikil og féll að hluta til sem snjór á stórum hluta svæðisins. Snjómagnið var óvenjumikið miðað við árstíma.

Stundum má líta samspil náttúrulegra og manngerðra skýja. Klósigar eru náttúruleg háský en flugslóðar myndast þegar heitur og rakur útblástur frá þotum blandast köldu lofti. Í þurru lofti gufa flugslóðar hratt upp en þar sem loftið er rakt vara þeir lengur. Þess vegna geta þeir birst sem sundurslitin strik. Ef þotur fljúga yfir klósigabreiðu falla skuggar af flugslóðunum á háskýin.

Einstaka sinnum þegar úrkoma fellur úr skýjum nær hún ekki til jarðar heldur gufar upp á leiðinni. Þetta fyrirbæri sést stundum vel og kallast þá úrkomuslæður. Ástæður fyrir uppgufuninni geta verið margvíslegar, t.d. getur lágt rakastig eða hærra hitastig loftsins í lægri hæðum stuðlað að uppgufun. Einnig getur rísandi loft hindrað úrkomuna í að ná til jarðar.

Veturinn byrjaði með miklu kuldakasti sem stóð í hálfan mánuð. Síðan hlýnaði heldur og miklir umhleypingar tóku við með blotum, snjókomum og frostum til skiptis þannig að illa var komist um jörðina. Færð var með versta móti enda snjór meiri en um tíu ára skeið um landið sunnan- og vestanvert. Þegar leið fram á þorrann linaði nokkuð og þótt hin órólega tíð héldi áfram allt til loka vetrarins var hún umtalsvert mildari og vægari í febrúar og mars heldur en verið hafði fyrri hluta vetrar. Í marslok komu nokkrir óvenjulega hlýir dagar.

Snjólag er athugað á hverjum morgni klukkan 9. Þá er úrkoma einnig mæld. Úrkoman næstliðins sólarhrings er síðan aðgreind í þrjár tegundir, rigningu, slyddu og snjókomu. Úrkoma lendir í snjókomuflokkinn ef ekkert hefur fallið nema snjór, sömuleiðis telst úrkoman rigning ef hún hefur öll fallið í vökvaformi. Öll önnur tilvik teljast slydda, líka þótt snjór og regn hafi fallið á aðskildum tímabilum sólarhringsins. Hér má finna meðaltöl fyrir snjóhulu og fleira.

Hluti leiðbeininga með veðurþáttaspám er birtur hér í sérstakri grein.

Árið 2011 var í heild hlýtt og veðurfar þess verður að teljast hagstætt. Mikið kuldakast um mestallt land síðari hluta maímánaðar og í byrjun júní spillti þó ásýnd þess að nokkru.

Skýringar við úrkomu- og snjódýptarkort á vefnum.

Glitský sjást aldrei á nóttunni, heldur í ljósaskiptunum. Þau sjást best í tvær og hálfa klukkustund í kringum sólarupprás og sólarlag en í svartasta skammdeginu er það aldrei seinna en um kl. sex að kvöldi.

Frostaveturinn mikla, 1918, var kaldast í Reykjavík og víðar á landinu frá því mælingar hófust.

Á haustin hættir snjór að bráðna á hærri fjöllum og úrkoman fellur í vaxandi mæli sem snjór. Öðru hvoru er kannað hvort skaflinn í Gunnlaugsskarði í Esju sé horfinn, eins og gerst hefur undantekningalítið eftir árið 2000. Margir miða við hvort skaflinn sést frá Reykjavík en haustið 2011 voru farnar skoðunarferðir og staðfest að skaflinn var á sínum stað. Hvernig er staðan haustið 2012?

Veðurleikurinn er einfaldur og snýst um að gera sem réttastar veðurspár. Að þessu sinni hefst leikurinn mánudaginn 12. mars. Frá mánudegi til föstudags gera þátttakendur spá fyrir tvo staði, tvo daga fram í tímann. Spárnar eru síðan bornar saman við veðurathuganir og stig gefin eftir því hversu réttar þær reynast vera. Sá vinnur sem fær flest stig samanlagt fyrir leikdagana fimm.

Haglél kemur úr skúraflókum en slík ský geta myndað sterkt rafsvið. Áður en rafsvið verður svo sterkt að eldingar myndist getur jónun átt sér stað. Í rökkri sést þá bláleitur logi frá oddmjóum hlutum, sem kallast hrævareldur, en honum fylgir oft suð. Gönguhópur á Eiríksjökli lenti í hagléli og eldingahættu í ágúst 2011. Viðbrögð hópsins voru hárrétt. Full ástæða er að reyna að koma sér úr aðstæðum þar sem rafsvið er öflugt.

Vatnshæðarmælir nr. 64 er brunnmælir á eystri bakka Ölfusár skammt neðan brúar við Selfoss. Vegna þess að þetta er fyrsti vatnshæðarsíriti á Íslandi stefnir Veðurstofan að því að varðveita hann í þeirri mynd sem hann er.

Nýafstaðið er aðalþing Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar (WMO). Árni Snorrason, forstjóri Veðurstofunnar og Halldór Pétursson þróunarstjóri Veðurstofunnar, sóttu aðalþingið fyrir Íslands hönd. Vera má að athygli stofnunarinnar muni beinast að norðurslóðum í meira mæli en verið hefur um nokkurt skeið fyrir atbeina nýs forseta sem kjörinn var á aðalþinginu. Líklegt er að slík stefnubreyting hafi áhrif á starfsemi Veðurstofu Íslands.

Ljóssjá, sem mælir bæði endurskin loftagna og Doppler hrif sem stafa af hreyfingu þeirra, gerir það kleift að mæla vindhraðabreytingar í sniði frá yfirborði upp í um 200 m hæð. Þetta býður upp á víðtækari mælingar á vindhraða en áður hafa verið gerðar á Íslandi.

Þegar þunn slikja af ösku leggst á yfirborð jökuls minnkar endurkast (albedo) jökulsins verulega og mun stærri hluti geislunar, sem er einn þeirra orkuþátta sem mest áhrif hafa á leysingu jökuls, fer í að bræða snjó og ís. Grímsvatnagosið í maí 2011 lagði mikla gjósku yfir stóran hluta Vatnajökuls. Því má gera ráð fyrir að á sumri komanda verði minna vatn í öllum jökulám frá Tungná í vestri og austur fyrir Skeiðará og gera verður ráð fyrir að aurburður aukist til muna.

Vetrarsólhvörf, eða vetrarsólstöður, eru þegar sól er lægst á lofti á norðurhveli jarðar og dagurinn stystur. Vetrarsólhvörf 2010 eru 21. desember kl. 23:38.

Jafndægur eru tvisvar á ári. Þá er sólin beint yfir miðbaug jarðar og stefna frá miðju jarðar í sólmiðju hornrétt á snúningsás jarðar. Þessi atburður verður á tilteknu augnabliki innan dagsins. Haustjafndægur 2010 eru 23. september kl. 03:09.

Magn ósons í háloftunum yfir Reykjavík hefur verið mælt daglega og nær óslitið síðan 1957. Það sýnir framsýni þáverandi yfirmanna Veðurstofunnar að taka þátt rannsóknum á ósonlaginu áður en grunsemdir um ósoneyðingu vegna mengunar af mannavöldum tóku að vakna.

Í vor lauk endurbótum á veðursjá Veðurstofunnar. Þá bættist við rafeinda- og hugbúnaður sem gerir kleift að meta vindafar á svæðinu með svokallaðri Doppler mælingu.

Sumarsólstöður eru þegar sól er hæst á lofti á norðurhveli jarðar og þær ber ýmist upp á 20. eða 21. júní. Árið 2010 voru þær mánudaginn 21. júní kl. 11:28.

Í þessari grein má fylgjast með úrkomu í grennd við Eyjafjallajökul eftir eldgosið, vorið 2010.

Á sumrin koma stöku sinnum kaflar þar sem hiti nær 20 stigum einhvers staðar á landinu marga daga í röð. Hversu langar hafa slíkar syrpur orðið?

Gos varð í Eyjafjallajökli 1612 eða 1613. Tékkneskur ferðamaður lýsti gosinu stuttlega.

Óregla yfirborðs hefur áhrif á vind næst því og ná áhrifin venjulega upp í tvöfalda eða þrefalda hæð þess sem hrjúft yfirborðið hefur. Um þessa staðreynd er notað hugtakið hrýfi. Hugtakið er mikið notað í líkangerð sem mælikvarði á núningsáhrif yfirborðs. Hrýfið er þannig t.d. meira yfir landi en sjó og gæði vindaspáa ráðast, að nokkru, af því hvernig til tekst með val á stærð þess.

Jaðarlagið er skilgreint sem sá hluti veðrahvolfsins sem er undir svo nánum áhrifum frá yfirborði jarðar að fréttir af breytingum þar geti borist á klukkustund eða minna í gegnum allt lagið.

Hér er safnað saman tilkynningum frá veðurathugunarmönnum um öskufall á veðurstöðvum.

Miklum skúraklökkum eða öðrum stórum skýjum fylgja stundum lítil ský, annarrar gerðar. Fáein afbrigði hafa fengið nöfn sem þá er skeytt aftan við nafn meginskýjategundarinnar.

Klausturpósturinn var fréttablað síns tíma og kom alloft út á ári hverju. Í blaðinu eru fáeinir pistlar um Eyjafjallajökulsgosið 1821-1823 sem og frásögn Sveins Pálssonar um gosið í Kötlu 1823.

Gosaska og smáar svifagnir einkennast af ákveðnum mismun í birtuhitastigsmælingu á tveimur innrauðum rásum í veðurtunglum og jarðrannsóknatunglum. Greiningin takmarkast helst af skýjafari en á gervitunglamyndum sést að mikill hluti gosöskunnar er hulinn háskýjum. Þetta hefur valdið töluverðri óvissu um takmörk og útbreiðslu gosöskunnar.

Mistur samanstendur af þurrum og örsmáum rykögnum, sem eru ósýnilegar hver fyrir sig, en draga þó úr skyggni, sveipa landið hulu og deyfa litbrigði þess. Mistrið er bláleitt séð móti dökkum bakgrunni (fjallablámi) en gulleitt ef það ber við björt ský, jökla eða sólina. Stundum er það upprunnið á heimaslóð sem moldrok úr söndum landsins og er sandgult eða grábrúnleitt verði það mjög þétt. Hingað berst einnig mistur frá Evrópu, það er að jafnaði bláleitara en það innlenda.

Jafndægur eru tvisvar á ári, um 20.-21. mars og 22.-23. september. Tímasetningin hnikast örlítið milli ára, eftir því hvernig stendur á hlaupári. Vorjafndægur 2010 eru 20. mars kl. 17:32.

Starfsemi Veðurstofu Íslands tengist mikið hringrás vatnsins. Þar er spáð fyrir um úrkomu, úrkoma mæld, mælt afrennsli vatns af landi, fylgst með þróun jökla, metin hætta og viðhafður viðbúnaður vegna snjóflóða, rekið viðvörunarkerfi vegna flóða og forvarnir vegna aurskriða.

Flugslóðar eru þunn ísský sem myndast þegar heitur og rakur útblástur frá þotum blandast við umliggjandi loftið og úr verður loftblanda sem er mettuð.

Sólstafir verða til þegar sólarljós skín gegnum fjarlæg fjallaskörð eða rof í skýjum. Oft er sólin þá nálæg sjóndeildarhring eða jafnvel undir honum, þannig að geislunum slær upp á himininn. Þá má nefna fyrirbrigðið rökkurskugga eða rökkurgeisla.

Fjallað er um veðurfyrirbrigði sem á ensku er nefnt North Atlantic Oscillation. Oft er til þess vísað í umfjöllun um veðurlag og veðurfarsbreytingar á heimsvísu. Íslenskt nafn skortir, en hér er tekið það ráð að nota ensku skammstöfunina nao sem nafn á fyrirbrigðinu og hafa það hvorugkyns. Langur listi með ítarefni fylgir umfjölluninni.

Í tengslum við loftslagsþingið í Kaupmannahöfn í desember 2009 hafa farið fram miklar umræður um hlýnun jarðar og sýnist sitt hverjum. Rætt hefur verið um hugsanlega og líklega hlýnun, hækkun sjávarborðs og ýmsar aðrar afleiðingar, sem sumar eru þegar fram komnar, markmið um þá hlýnun sem unnt er að sætta sig við o.s.frv.

Um áramótin 2009/2010 var stillt og kalt í veðri og aðstæður til hrímmyndunar því eins og best er á kosið.

Meðfylgjandi vindkælitafla er byggð á mælingum á varmatapi í um 1,7 m hæð frá jörð. Í töflunni er miðað við vindhraða í 10 m hæð en búið er að leiðrétta fyrir hæðarmun. Varast ber að treysta á töfluna í blindni því hún tekur ekki til allra kælingarvalda utandyra. Einnig þarf að huga að vætu og þeirri kælingu sem hún getur valdið.

Vindskafin ský eru kyrrstæð linsulöguð ský sem myndast yfir fjöllum og stundum hlémegin við fjöll.

Nokkar upplýsingar má finna í fréttablöðum um snjóhulu í Reykjavík á árunum 1875 til 1920, ítarlegastar í veðurpistlum Jónasar Jónassen.

Haustþing Veðurfræðifélagsins var haldið miðvikudaginn 21. október í Orkugarði. Veðurfræðifélagið er opið öllum áhugamönnum um veður og veðurfræði og þingið sömuleiðis.

Mikið hvassviðri gekk yfir landið föstudaginn 9. október 2009 og fram eftir nóttu þann 10. Einna mest tjón varð á Kjalarnesi og víða urðu smávægilegar skemmdir. Óvenju hvasst varð í Vestmannaeyjum.

Fjallað er um þurrustu mánuðina og löng þurr tímabil í Reykjavík. Þurrasti mánuðurinn var maí 1931, en þá var úrkoman aðeins 0,3 mm.

Júlímánuður 2009 var einhver sá þurrasti sem vitað er um í Reykjavík. Gefur það tilefni til vangaveltna um lengd þurrtímabila og ákefð þeirra. Í þessari grein er fjallað um lengd þurrkkafla, en síðar verður fjallað um þurra mánuði og lengri tímabil.

Listi yfir hæsta hita sem mælst hefur á einstökum veðurstöðvum á Íslandi, frá 1873 þar til 5.júlí 2009.

Lesa má ágrip erinda á sumarþingi sem haldið var í byrjun júní 2009 í Orkugarði við Grensásveg. Allir eru velkomnir á fræðaþing og fræðafundi Veðurfræðifélagins.

Vetrarákoma var mæld á Hofsjökli í árlegri vorferð á jökulinn dagana 30.apríl - 6. maí sl. Ekið var á sérbúnum jeppum upp að efstu Kvíslaveitustíflu og þaðan á vélsleðum yfir jökulinn að Ingólfsskála. Frá þeirri bækistöð var farið á hverjum degi til mælinga á Sátujökli, Þjórsárjökli og Blágnípujökli.

Stöku sinnum snjóar í skamma stund í 2 til 4°C hita, en hiti er langoftast neðan við 0,5°C í snjókomu. Líkur á mikilli snjókomu minnka að jafnaði eftir því sem frost er meira, en mikil úrkoma myndast þó í skýjum þar sem hiti er lægri en -8°C sé uppstreymi þar jafnframt mikið.

Úrkomumælingar hófust í Vestmannaeyjakaupstað í nóvember 1880. Mælingar fluttust að Stórhöfða haustið 1921 og þar hefur úrkoma verið mæld síðan. Mælt var á báðum stöðum 1965 til 1973 og sjálfvirkar mælingar hafa verið gerðar í kaupstaðnum nokkur síðustu ár.

Elding er ljós sem sést frá rafstraumi sem hleypur milli staða í skýjum eða milli skýja og yfirborðs jarðar. Á vef Veðurstofunnar má skoða kort sem sýna eldingar yfir Evrópu og Atlantshafi, eldingar við Ísland síðastliðna viku og kort sem sýna líkur á þrumum yfir Íslandi næstu daga.

Yfirborðshrím myndast þegar hluti af vatnsgufunni í loftinu þéttist og hélar á yfirborði, þ.e. ís myndast beint úr vatnsgufu.

Svifryk í Reykjavík getur farið yfir heilsuverndarmörk en slíkt er mjög háð veðurskilyrðum.

Fyrstu mælingar á ósoni á Íslandi voru gerðar á Veðurstofu Íslands í Reykjavík 1952-1955 og 1957 hófust mælingar sem standa enn.

Óson er sífellt að myndast, eyðast og flytjast til í lofthjúpnum með náttúrulegum hætti.

Stöku sinnum sést fjöldi snjóbolta, sem vindur hefur búið til, á dreif um sléttar snævi þaktar grundir, jafnvel hundruð bolta á einum túnbletti. Ekki er kunnugt um sérstakt nafn á fyrirbrigðinu.

Unnið er að skrá um lægsta og hæsta hita sem mælst hefur hvern dag ársins á Íslandi. Þann 12. febrúar 2009 mældist meira frost en vitað er um áður þann mánaðardag hér á landi. Lágmarkshitamet falla nokkur á hverju ári.

Ágrip nokkurra erinda á Þorraþingi Veðurfræðifélagsins í febrúar 2009.

Stafræn úrkomukort Veðurstofu Íslands, sem gefa mun nákvæmari upplýsingar en áður, hafa vakið athygli erlendis og nota Norðmenn nú sömu aðferðafræði til rannsókna á jöklum þarlendis.

Sumarhelmingur ársins, frá maí til og með september var óvenjuhlýr um landið sunnan- og vestanvert. Tíð var einnig góð á þessum tíma norðan- og austanlands að öðru leyti en því að júní var þar fremur kaldur og drungalegur.

Ársskýrslunar Meteorologisk Aabog (1873 til 1919) og Íslensk Veðurfarsbók (1920 til 1923) hafa nú verið skannaðar og eru aðgengilegar á timarit.is. Hér má finna almenna umfjöllun og skýringar á efni bókanna.

Óvenjulega hitabylgju gerði síðari hluta mánaðarins og hitamet voru sett allvíða. M.a. mældist hiti á Þingvöllum 29,7 stig þann 30. Það er hæsti hiti sem mælst hefur á staðlaðri sjálfvirkri stöð hér á landi.

Alsiða er að gefa fellibyljum nafn til að forðast rugling þegar þeir eru fleiri en einn á ferð.

Greint er á milli nokkurra upprunagerða fellibylja.

Úrstreymið efst í austanbylgjunum getur auðveldað uppstreymi, jafnvel dregið upp loft að neðan sem þá kólnar. Sé það loft rakamettað byrjar raki þess að þéttast.

Raki, lóðréttur stöðugleiki og vindsniði skipta höfuðmáli í búskap fellibylja.

Fellibyljir eru knúnir af losun dulvarma úr raka sem gufar upp í sólskini staðvindabeltanna.

Ekki er beint samband milli umfangs og styrks fellibylja. Svokallað auga einkennir sterka fellibylji. Til hægðarauka eru fellibyljir flokkaðir eftir styrk. Saffir-Simpson-kvarðinn er algengastur.

Fyrsta grein af nokkrum sem fjalla um fellibylji. Hér má finna lista með íslenskum þýðingum helstu hugtaka sem koma við sögu í fellibyljafréttum.

Veðurstofur halda 23. mars hátíðlegan víða um heim og nú, 2008, ber hann upp á páskadag. Kjörorðið í ár er "Jörðin skráð og skoðuð til bættrar framtíðar".

Suðaustan fárviðri gekk yfir suðvestanvert Ísland fimmtudaginn 15. janúar 1942. Þá mældist mesta vindhviða í Reykjavík 59,5 m/s.

Illviðrasamt hefur verið í vetur. Óhætt að fullyrða að illviðri síðustu 3 mánaða hafa verið óvenju tíð og stríð sé miðað við síðustu 12 árin að minnsta kosti.

Tölur sem lesnar eru af mæli segja varla hálfa sögu um það hversu mikið varmatap er hjá fólki úti við. En ekki er allt sem sýnist þegar litið er í kælitöflur.

Glitský eru langalgengust í desember og janúar, þau eru einnig algeng í febrúar, en þau hverfa af sviðinu þegar líður á marsmánuð.

Glitskýja er stundum getið í eldri heimildum, þar af alloft á 19.öld. Dæmið hér að neðan er hugsanlega elsta athugun á glitskýjum í heiminum.

Mikil áraskipti eru í tíðni hríðarveðra á landinu og mikill breytileiki eftir landshlutum. Hríðarveður voru sérlega mörg á hafísárunum og um 1980.

Í janúar 1918 gerði eitt mesta kuldakast sem vitað er um frá því að samfelldar veðurmælingar hófust hér á landi fyrir um 200 árum.

Hinn 21. janúar 1918 mældist 24,5 stiga frost í Reykjavík. Þetta er mesta frost sem þar hefur mælst.

Veðurkort sem sýna veðrið kl. 12 á hádegi frá árinu 1949 og tafla þar sem hægt er að sjá snjóhulu í Reykjavík frá árinu 1921.

Vinds er nú að jafnaði getið í hraðaeiningunni metrar á sekúndu (m/s). Áður var notast við mat samkvæmt Beaufort-kvarða.

Regnbogar sjást alloft í tunglskini og rigningu. Þeirra er helst að vænta í hvössu veðri þar sem vindur ber regn inn undir glugga sem myndast í skýjaþykkni hlémegin fjalla. Veðurstofuna vantar enn góða mynd af fyrirbrigðinu.

Hlutfallslegar breytingar á loftþrýstingi koma fram með frumstæðustu tækjum, t.d. loftfylltum þvagblöðrum dýra. Mun meira mál er að mæla hver þrýstingurinn nákvæmlega er í einhverri viðtekinni einingu t.d. hPa (hektóPaskölum) eða mb (millibörum).

Hæsti hiti sem mælst hefur við staðalaðstæður í Reykjavík er 24,8°C, 11. ágúst 2004. Þá mældust 25,7°C á sjálfvirkan mæli í Veðurstofureit.

Mesta snjódýpt sem mælst hefur á Íslandi er 279 cm við Skeiðsfossvirkjun 19. mars 1995. Annars er ekki auðhlaupið að því að mæla þykkt snævar á Íslandi. Hér er því lýst hvað snjódýptarmælingar eru misjafnar eftir aðstæðum og einnig fjallað um mestu snjódýpt í Reykjavík. Neðst í greininni eru gefin snjódýptarmet hvers mánaðar þar, frá því í september fram í maí.

Lægsti loftþrýstingur sem vitað er um hér á landi mældist á Stórhöfða í Vestmannaeyjum að morgni 2. desember árið 1929.

Óvenjumikil úrkoma var á landinu vestan- og sunnanverðu 26. til 27. september 2007.

Jarðvegshitamælingar gefa upplýsingar um varmaeiginleika jarðvegs og orkuskipti hans við yfirborð og dýpri jarðlög.

Björn Bjarnason, bóndi á Brandsstöðum í Húnavatnssýslu, tók saman mjög merkan annál sem kenndur er við bæinn. Björn bjó á Brandsstöðum frá 1816 til 1821 og aftur eftir 1836, en þess á milli á Guðrúnarstöðum í Vatnsdal.

Textinn í þessari grein birtist fyrst sem hluti af greininni Um jarðirkju á Íslandi, í Nýjum félagsritum, IX, s. 114-116 og er sennilega eftir Jón Sigurðsson forseta.

Janúar 1918 er kaldasti mánuður á Íslandi á 20. öld og ekki hefur enn orðið jafnkalt það sem af er þeirri 21.

Grímsstaðir á Fjöllum eiga, ásamt Möðrudal, opinbert landslágmark í hita, á báðum stöðvum mældist -38 stiga frost þann 21. janúar 1918.

Næturhiti verður lægstur þegar heiðskírt er, þá er nettóútgeislun varma frá yfirborði jarðar út í geiminn mest.

Fyrir rúmum fimm árum, í júlí 2007, sáust sveipir á Skeiðarársandi sem minntu á þá illræmdu skýstrokka sem oft er getið í fréttum og valda ótrúlegu tjóni þar sem þeir fara um.

Síðsumars má alloft um miðnæturbil sjá bláhvítar, örþunnar skýjaslæður á himni. Fáir virðast þó veita þessu fagra náttúrufyrirbrigði athygli og er það miður.

Hérlendis er best að leita að silfurskýjum á heiðríkum nóttum um og upp úr verslunarmannahelgi á tímabilinu milli klukkan rúmlega 23 og fram undir 4, best kringum miðnættið (hálf tvö). Lítið þýðir að leita þeirra fyrir 25. júlí vegna birtu og eftir 20. ágúst vegna þess að þá fer að hausta (og hlýna) við miðhvörfin.

Hér má skoða töflu er sýnir hæsta hita sem mælst hefur á íslenskum veðurstöðvum frá því í janúar 1924 og fram á sumar 2007, bæði mönnuðum stöðvum og sjálfvirkum. Listinn nær yfir þann tíma sem hámörkin eru aðgengileg í stafrænum gagnagrunni Veðurstofunnar. Óhjákvæmilegt er að listi sem þessi verði í sífelldri endurskoðun, breytingar á metum mönnuðu stöðvanna eru þó venjulega ekki miklar frá ári til árs.

Leita má að veðri um verslunarmannahelgi á vef Veðurstofunnar aftur til 1949.

Kvikasilfursloftvog og síritandi loftvog.

Í veðurathugunum er hefð fyrir því að stefna sé gefin upp sem horn af hring. Hringurinn byrjar við norðanátt og hækkar gráðutalan sólarsinnis, þ.e.a.s. með því að farið er um austur, austanátt talin 90°, suður (180°), vestur (270°) og að lokum í norður, en hrein norðanátt er eftir hefð talin stefnan 360° (ekki 0°).

Vindur er loft á hreyfingu. Misjafn loftþrýstingur er langalgengasta ástæða þess að vindur kviknar en ástæður þrýstimunarins geta verið býsna margslungnar.

Suðumark er er sá hiti þar sem mettunarþrýstingur verður jafn loftþrýstingnum. Þar sem þrýstingur er minni, t.d. uppi á fjöllum, er suðumarkið lægra.

Votur hiti er lægsti hiti sem hægt er að kæla loft að, með því einu að sjá því fyrir nægu vatni til uppgufunar, við óbreyttan þrýsting.

Rakastig er mælikvarði á hversu greiðlega vatn gufar upp, en segir ekkert um rakainnihald loftsins nema að upplýsingar um hitann fylgi. Vatnsgufa innandyra getur verið komin að utan, en aðeins að hluta til.

Minna gufar upp við ísyfirborð en vatnsyfirborð.

Þegar ís bráðnar og verður að fljótandi vatni tekur hann upp varma frá umhverfinu.

Vatn er í gufuhvolfinu í þremur fösum, sem fast efni, vökvi og lofttegund, auk þess er vatn í heimshöfunum, ám og stöðuvötnum, jöklum, hafís og neðanjarðar.

Lofthjúpurinn er hvergi alveg laus við vatn en mjög mismikið er af því frá einum stað til annars. Mest er þó af því þar sem loft er að jafnaði hlýjast.

Upplýsingar um raka í lofti má setja fram á nokkra (mikið til) jafngilda vegu auk þess sem hann má mæla á mismunandi hátt. Rakaþrýstingur er reiknaður út á grundvelli annarra rakamælinga.

Fjölmörg dæmi mætti nefna um dulvarma í daglegu lífi. Hann er líkamanum nauðsynlegur til kælingar, bæði í formi svita og ekki síður við öndun.

Hiti er mældur í selsíusgráðum á Íslandi og víðast hvar annars staðar í heiminum.

Veðurstofa Íslands á eina veðurratsjá sem er staðsett á Miðnesheiði skammt frá Flugstöð Leifs Eiríkssonar.

Spákort fyrir Atlantshaf eru sjálfvirkar veðurspár sem eru búnar til með tölvulíkani.

Veðurstofunni berast á hverjum degi niðurstöður úr mörgum spálíkönum. Veðurfræðingur yfirfer niðurstöðurnar og byggir textaspárnar á niðurstöðum sem líklegastar eru til að ganga eftir á hverjum tíma.

Sólstólpi verður til þegar sólarljós speglast á efra eða neðra borði ískristalla. Stöplar myndast oftast við speglun á flötum ískristöllum. Langoftast eru kristallarnir í háum blikuskýjum.

Í þessari grein er afar falleg mynd af sólstólpa yfir Barentshafi og tengill á myndir teknar á Íslandi.

Staðaspár eru sjálfvirkar veðurspár fyrir ákveðna staði. Nýjar staðaspár eru reiknaðar út nokkrum sinnum á sólarhring.

Sú hugmynd að setja upplýsingar fram á kortaformi verður að teljast meðal meginuppgötvana mannkyns. Ekki hefur síður verið erfitt að láta sér detta í hug, fyrstur manna, að merkja aðra þætti en hina beinu landfræðilegu á kort.

Veðurfar er skilgreint sem meðalástand veðurs. Meginhlutar veðurfarskerfisins eru fimm talsins: lofthjúpur, vatnshjúpur, jöklar og ís, yfirborðslag jarðar og lífríkið.

Með bombulægð er átt við lægð sem dýpkar um að minnsta kosti 48 mb. (millibör) á einum sólarhring, en það gerði til dæmis lægðin sem nálgaðist landið morguninn 9. nóvember 2006.

Septembermánuður 2006 var 3,1°C yfir meðallagi í Reykjavík og meðalhitinn var 10,6°C sem er ekki langt frá júlíhitanum eins og hann var á árunum 1961-1990.

Morguninn 16. nóv. 2006 mældist hviða upp á 50 m/s á hringveginum við Lómagnúp. Vegagerðin er þarna með mæli og sjá mátti að kl. 09 var meðalvindur á þessum stað 29 m/s.

Sumardagurinn fyrsti er í almanakinu talinn annar fimmtudagur eftir Leonisdag sem er 11. apríl hvert ár, eða með öðrum orðum fyrsti fimmtudagur eftir þann 18.

Skoða má kort sem sýna veður á hádegi alla daga frá 1949.

Stundum gefur að líta á himninum ský sem líkjast fljúgandi diskum. Þetta eru svokölluð vindskafin netjuský, eða altocumulus lenticularis, eins og þau heita á latínu.

Glitský eru ákaflega fögur ský sem myndast í heiðhvolfinu í um 15-30 km hæð. Glitský sjást helst um miðjan vetur, um sólarlag eða sólaruppkomu.

Vatn er alls staðar í andrúmsloftinu í kringum okkur en í mismiklu magni. Oftast er það í formi ósýnilegrar gufu en stundum sem ský. Í þessari grein má skoða ljósmyndir af skýjum úr öllum skýjaflokkum ásamt skýringum.

Rakastig segir til um hve nærri loftið er því að vera mettað af raka, talið í prósentum. Rakastig mettaðs lofts í þoku er 100% en 0% ef enga vatnsgufu er að finna í loftinu. Hæfni loftsins til að geyma raka er mjög háð hita.