Alþjóðlegur dagur vatnsins
Allir geta lagt hönd á plóg til að tryggja og viðhalda hreinu vatni í heiminum
Í dag, 22. mars, er alþjóðlegur dagur vatnins, en Sameinuðu þjóðirnar halda upp á dag vatnsins árlega. Þema dagsins í ár er „Accelerate change“ sem má þýða „Stuðlum að straumhvörfum“ í ljósi þess að alþjóðasamfélagið á enn langt í land með að ná heimsmarkmiði Sameinuðu þjóðanna nr. 6 sem er að tryggja hreint vatn og hreinlætisaðstöðu fyrir alla jarðarbúa fyrir árið 2030. Því markmiði verður ekki náð á núverandi hraða breytinga.
Eitt af verkefnum Veðurstofu Íslands er að fjalla um verndun og rannsóknir á vatnsauðlindinni, eðli hennar og skilyrðum til nýtingar. Þetta er gert með samstarfsverkefnum á sviði vatnafræða á innlendum og erlendum vettvangi. Hér á landi telja margir að nóg sé til af hreinu vatni á Íslandi og að hvorki þurfi að fara sparlega né varlega með vatn. Hins vegar eykst álag á vatn hér á landi ár frá ári.
Fyrsta vatnaráðstefna Sameinuðu þjóðanna í nær 50 ár, 2023 Water Conference, hefst
sömuleiðis í dag, en tilgangur hennar er að flýta aðgerðum á sviði vatnamála
með því að ná saman helstu hagsmunaaðilum þvert á alla geira sem tengjast vatni
á einn eða annan hátt til að tryggja samræmdar lausnir svo að heimsmarkmið 6
verði að veruleika fyrir árið 2030.
Vatnaráðstefna Sameinuðu þjóðanna
Á ráðstefnunni verður m.a. kynnt skýrsla UNESCO/UN Water um þróun vatnsástands í heiminum, Partnerships and Cooperation for Water. Samkvæmt henni upplifa tveir til þrír milljarðar fólks skort á vatni. Ef ekkert verður að gert mun vatnsskortur verða enn stærra vandamál á næstu áratugum, sérstaklega í þéttbýli.
Aðgangur að hreinu vatni eykur lífsgæði, ekki síst kvenna
Meginmarkmið ráðstefnunnar er að samþykkja safn vatnstengdra skuldbindinga, svokallað „Water Action Agenda“ þar sem stjórnvöld, stofnanir, félagasamtök, hagsmunaaðilar og ekki síst almenningur setji fram sínar skuldbindingar til að hraða þessari framþróun.
Í gegnum þróunaraðstoð hefur Ísland á síðustu árum unnið að því að
tryggja aðgang hundruð þúsunda landsmanna að hreinu vatni í Malaví, Úganda og
Sierra Leone, sem og að bæta aðgengi að hreinlætisaðstöðu. Þessar aðgerðir hafa
bætt lífsgæði íbúa í þessum löndum til mikilla muna, ekki síst kvenna sem oftar
en ekki sjá um að ná í hreint vatn til heimilishalds. Nú ríkir ófremdarástand í
Malaví eftir að hitabeltisstormurinn Freddy lagði stóran hluta innviða landsins
í rúst og mun aðgangur að hreinu vatni skipta verulegu máli í endurreisn
landsins.
Til að heimsbyggðin eigi möguleika á að tryggja hreint vatn og hreinlætisaðstöðu fyrir 2030 þurfa allir að leggja hönd á plóginn. Einkunnarorð dags vatnsins í ár „BE THE CHANGE YOU WANT TO SEE IN THE WORLD“ eða „Breytingar í heiminum byrja hjá þér“. Með hverju hænuskrefi færumst við nær markmiðinu.
Flestir Íslendingar telja að það sé til nóg af hreinu vatni á
Íslandi og að það þurfi hvorki að fara sparlega né varlega með vatn. Þetta er
misskilningur því álag á vatn á Íslandi eykst ár frá ári. Með því að taka þátt
og fræðast, miðla og framkvæma getur hvert og eitt okkar
haft áhrif til að hraða breytingum og færast nær heimsmarkmiði 6.
Kynntu þér ástand vatns á Íslandi og í heiminum t.d. með því að glugga í eftirfarandi heimildir
Water Facts | UN-Water (unwater.org)
UN 2023 Water Conference | Department of Economic and Social Affairs
www.unwater.org/publications/un-world-water-development-report
Miðlaðu upplýsingum um ástandið og búðu til lista yfir hvað þú ætlar að gera til að stuðla að bættu ástandi
UN-Water | Be The Change | Be the change you want to see in the world. (unwater.org)
Dæmi um það sem þú getur framkvæmt til að stuðla að bættum vatnshag
Sparaðu vatn: Ekki láta vatnið renna of lengi í sturtunni, þegar þú tannburstar þig, undirbýrð mat eða þværð upp.
Líttu nær þér: Kauptu frekar matvæli, föt og hluti sem nota minna vatn í framleiðsluferlinu.
Sturtaðu ábyrgt niður: Ekki setja matarafganga og -olíur, lyf eða önnur spilliefni í klósettið eða niðurföll.
Haltu hreinu: Taktu þátt í að halda ám, vötnum og ströndum hreinum. Fargaðu úrgangi á ábyrgan hátt.
Þetta byrjar allt hjá þér – þú getur lagt málefninu lið!
Frekari upplýsingar á íslensku um heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna má finna hér Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna
Íslenska vatnafræðinefndin fer með alþjóðasamstarf á sviði vatnafræði innan vébanda UNESCO og er skipuð fulltrúum frá helstu stofnunum og hagaðilum sem tengjast vatni á einn eða annan hátt, þ.e., Hafrannsóknastofnun, Háskóla Íslands, Íslenska vatnafræðifélaginu, Landsvirkjun, Orkustofnun, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Umhverfisstofnun, og Veðurstofu Íslands.
