„Við getum ekki lengur hugsað um vatn sem sjálfsagðan hlut…“ Með þessum orðum setti Hildigunnur H. H. Thorsteinsson, forstjóri Veðurstofu Íslands, Norrænu vatnafræðiráðstefnuna 2025 sem hófst í dag í Reykjavík. 

Uppfært 3. júní

Landris og kvikusöfnun heldur áfram undir Svartsengi. Þó heldur áfram að draga jafnt og þétt úr hraða kvikusöfnunarinnar sé miðað við hraðann í apríl og fyrri hluta maí. Ef kvikusöfnun heldur áfram á svipuðum hraða og undanfarnar vikur má áfram gera ráð fyrir því að líkur á kvikuhlaupi eða eldgosi fari að aukast þegar líða fer á haustið. Breytingar á hraða landriss, og þar með kvikusöfnunar undir Svartsengi, geta þó haft áhrif á þetta mat.

Dagana 13. til 22. maí 2025 var óvenjuleg hitabylgja á landinu sem orsakaðist af langvarandi hæð við Færeyjar sem færðist síðan smám saman yfir Ísland. Hæðin beindi hlýju lofti úr suðri til landsins dögum saman. Þrátt fyrir að dæmi séu til um svipuð veðurskilyrði, er hitabylgjan þessa daga óvenjuleg og það er merkilegt hversu snemma árs hún átti sér stað, hversu lengi hún stóð og hversu útbreidd hún varð.

Apríl var óvenjulega hlýr á landinu öllu, sérstaklega fyrstu tíu dagar mánaðarins. Á landsvísu var þetta 5. hlýjasti aprílmánuður frá upphafi mælinga. Tíð var góð, það var hægviðrasamt og tiltölulega þurrt um stóran hluta landsins. Gróður tók vel við sér.

Um 80 manns tóku þátt á fyrsta fundi í ICEWATERverkefninu, sem haldinn var dagana 24. og 25. mars 2025 í húsnæði Orkuveitu Reykjavíkur í Elliðaárdalnum í Reykjavík. Fundurinn markaði upphaf þessa metnaðarfulla verkefnis, sem miðar að því að flýta fyrir og bæta innleiðingu vatnaáætlunar á Íslandi.

Uppfært 8. apríl kl. 15:10

Aflögunargögn sýna skýrt merki um að landris haldi áfram undir Svartsengi. Landris mælist nú hraðara en eftir síðustu eldgos. Það gæti skýrst af því hversu mikið rúmmál kviku fór úr kerfinu í þessum síðasta atburði.

Hins vegar er enn of snemmt að segja til um áframhaldandi þróun á hraða kvikusöfnunarinnar. Reynsla frá fyrri atburðum sýnir þó að hraði kvikusöfnunar minnkar yfirleitt eftir því sem líður á kvikusöfnunartímabilið milli gosa. Bíða þarf í allavega viku, mögulega nokkrar vikur, til að segja til um hvort og þá hversu mikið hraði kvikusöfnunar mun breytast.

Þann 1. apríl 2025 voru gerðar smávægilegar en gagnlegar breytingar á útvarpslestri veðurfrétta frá Veðurstofu Íslands á RÁS 1. Tímasetningar veðurfregna haldast óbreyttar, en innihaldið hefur verið tilsniðið til að veita hlustendum betri og markvissari þjónustu.

Mars var hlýr og hægviðrasamur um allt land. Úrkomulítið var norðaustanlands en úrkomusamara á vestanverðu landinu. Nokkuð sólríkt var bæði í Reykjavík og á Akureyri. Hvassviðri í upphafi og lok mánaðar ollu vandræðum. Veðrinu þ. 3. og 4. fylgdu sjávarflóð á suðvesturhorni landsins, en þ.30 varð mikið þrumuveður á sunnanverðu landinu.

Loftslagsbreytingar hafa margvísleg áhrif á umhverfi og samfélög. Mikilvægt er að almenningur hafi greiðan aðgang að upplýsingum um þróunina og hvað hún gæti þýtt fyrir nærumhverfi og lífsskilyrði.

Aflögunarmælingar (GPS) sýna að kvikusöfnun undir Svartsengi heldur áfram, þó svo að hraði landriss hafi minnkað lítillega síðustu vikur. Þrátt fyrir hægara landris er áfram talið líklegt að kvikuhlaup og/eða eldgos verði á Sundhnúksgígaröðinni.

Miðað við tiltæk vöktunargögn og túlkun þeirra (þann 21.03.2025) bendir allt til þess að rúmmál kviku sem safnast hefur nú undir Svartsengi nái á endanum að byggja upp nægan þrýsting til að koma af stað nýju kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi á Sundhnúksgígaröðinni. Hér er hlekkur á samantekt á við hverju má búast í næstaeldgos.

Alls staðar í heiminum bera jöklar þess merki að loftslag er að hlýna vegna athafna mannkyns. Mælingar á magni koltvísýrings í lofti hafa verið gerðar á Mauna Loa á Hawaii síðan 1958 og á Stórhöfða í Vestmannaeyjum frá árinu 1992 og eykst styrkur hans jafnt og þétt. Gildin sem nú mælast eru þau hæstu í að minnsta kosti tvær milljónir ára. Yfirstandandi loftslagsbreytingar eru fordæmalausar og ískjarnarannsóknir á ísbreiðum Suðurskautslandsins og Grænlands sýna það vel.

Um kl. 14:30 í gær hófst nokkuð áköf jarðskjálftahrina nærri Reykjanestá. Mestur ákafi var í hrinunni í upphafi þegar um 50 – 60 jarðskjálftar mældust fyrstu klukkustundirnar. Þegar leið á daginn dró úr virkninni, en jókst síðan aftur skömmu fyrir miðnætti þegar jarðskjálfti af stærð 3,5 varð. Eftir að virknin jókst aftur í gærkvöldi færðist virknin aðeins vestar eins og meðfylgjandi mynd sýnir, þar sem bláir hringir sýna staðsetningu skjálfta sem urðu í upphafi hrinunnar í gærdag en gulir og rauðir skjálftar sem síðan urðu seint í gærkvöldi og nótt.

Febrúar var óvenjulega hlýr, úrkomusamur og snjóléttur. Suðlægar áttir voru ríkjandi í mánuðinum. Töluvert var um illviðri, sérstaklega í byrjun mánaðar. Verst var veðrið dagana 5. og 6. febrúar þegar mikið sunnan hvassviðri gekk yfir landið. Veðrið bættist í hóp verstu óveðra síðustu ára. Samgöngur lágu niðri og veðrið olli töluverðu tjóni víða um land.

Mikið sunnan illviðri gekk yfir landið dagana 5.–6. febrúar 2025 og bætist það í hóp verstu óveðra síðustu ára. Slík veður eru þó ekki óalgeng hér á landi og koma á 2–5 ára fresti. Hins vegar hafa síðustu vetur verið fremur hægviðrasamir og því hafa illviðri verið sjaldgæf.

Lægð fór yfir vestanvert landið í dag og olli óveðri víða um sunnan-, austan og norðanvert landið.

Rauðar viðvaranir vegna sunnan illviðrisins eru enn í gildi á austanverðu landinu fram til kvölds.  Spáð er sunnan 23-30 m/s og rigningu um austanvert landið með staðbundnum vindhviðum yfir  50 m/s.  Má búast við foktjóni og hættulegum aðstæðum utandyra og ferðalög eru ekki ráðlögð. Á Austfjörðum mun veðrið lægja síðast, um kvöldmatarleytið.

Janúar var tiltölulega kaldur, sérstaklega á Norðausturlandi. Mánuðurinn var hægviðrasamur miðað við árstíma.  Hlýindi og miklar rigningar um miðjan mánuð ollu miklum leysingum og flæddu ár og lækir víða yfir vegi og tún. Töluverð snjóþyngsli voru á Austurlandi í mánuðinum. Þar snjóaði óvenjumikið þ. 20. og mældist snjódýptin á Austfjörðum með því mesta sem vitað er um í janúarmánuði. Síðasta dag mánaðarins skall stormur á landinu sem olli bæði fok- og vatnstjóni, auk ofanflóða og mikilla samgöngutruflana.

Fyrsti hluti af nýjum vef Veðurstofunnar fór í loftið í dag. Þetta er fyrsta skrefið í umfangsmiklu verkefni sem snýr að endurnýjun á vefnum og öllu tækniumhverfi vefsins.

Nýi vefurinn fyrir veðurspár er undir slóðinni https://gottvedur.is/. Vefurinn er enn þá í þróun en þegar endurnýjun á núverandi vef líkur munu nýju veðursíðurnar færast á vefslóðina vedur.is.

Í þessum fyrsta áfanga er lögð áhersla á upplýsingar sem flestir sækja daglega, en það eru veðurspár fyrir tiltekinn stað.

Hvöss suðaustanátt verður fram til kvölds með hríðarveðri víða um land. Á láglendi suðvestantil má búast við slyddu eða rigningu. Það hlýnar í veðri, hiti verður á bilinu 0-5 stig síðdegis. Undir kvöld snýst í mun hægari vestanátt með stöku éljum vestantil, og kólnar tímabundið.

Á morgun, föstudag, má búast við suðaustanstormi eða jafnvel roki, auk hláku um allt land. Seinnipartinn eykst vindhraðinn í 18-25 m/s með talsverðri rigningu. Hvassast verður norðvestantil, en úrhellisrigning á Suðausturlandi. Austantil verður veðrið rólegra og þurrt fram til kvölds. Hiti verður á bilinu 5-10 stig annað kvöld.

Árið 2024 var óvenjukalt ef miðað er við hitafar þessarar aldar. Á landsvísu var hitinn 0,8 stigum undir meðallagi áranna 1991 til 2020, og sá lægsti síðan 1998. Að tiltölu var kaldast inn til landsins á Norðurlandi, en hlýrra við suðurströndina. Sumarið var blautt á landinu öllu, en aðrir mánuðir ársins voru tiltölulega þurrir. Árið í heild var þurrara en í meðallagi á austan-, sunnan- og suðvestanverðu landinu, en blautara en í meðallagi á Norður- og Vesturlandi, þar sem vætutíð sumarsins var einna mest. Loftþrýstingur var óvenjulega lágur frá júní og út ágúst og einkenndist sumarið af lægðagangi og óhagstæðri tíð. Á öðrum árstímum var tiltölulega hægviðrasamt og loftþrýstingur og vindhraði voru í kringum meðallag þegar litið er á árið í heild.

Uppfært 20. janúar kl. 14:50

Órói sem mældist á jarðskjálftamælinum á Grímsfjalli og vatnshæð í Gígjukvísl hafa aftur náð svipuðum gildum og voru fyrir hlaup. Þar með er Grímsvatnahlaupinu, sem hófst fyrir um það bil 10 dögum, lokið. Skjálftavirkni í Grímsvötnum jókst ekki á meðan hlaupinu stóð en nokkrir skjálftar undir M2 mældust í síðustu viku. Þrýstiléttir vegna jökulhlaupsins hafði ekki í för með sér aukna virkni  í Grímsvötnum  meðan á hlaupinu stóð. Þess vegna  hefur fluglitakóði fyrir Grímsvötn verið lækkaður aftur í grænan, eftir að hafa tímabundið verið hækkaður í gulan þegar hlaupið náði hámarki. Þótt jökulhlaupinu sé lokið heldur Veðurstofa Íslands áfram að fylgjast náið með virkni á svæðinu.

Uppfært 17. janúar kl: 11:20

Jarðskjálftavirkni heldur áfram að aukast við Grjótárvatn. Það sem af er janúar mánuði hafa tæplega 100 skjálftar yfir M1,0 að stærð mælst. Það er sambærilegt við fjölda skjálfta allan desember 2024 sem var mesti fjöldi skjálfta sem hefur mælst í einum mánuði á svæðinu. Í gærmorgun, 16. janúar, mældist skjálfti af stærð M3,2. Engar tilkynningar hafa borist til Veðurstofunnar um að skjálftinn hafi fundist í byggð en þó gætu íbúar á nærliggjandi svæðum hafa orðið hans varir. Þetta var stærsti skjálfti sem hefur mælst á svæðinu síðan virkni fór að aukast þarna í ágúst 2024, en þann 18. desember 2024 mældist skjálfti af stærð M3,1.

Uppfært 14. janúar kl. 16:30

Eftir kl. 9 í morgun dró verulega úr ákafa jarðskjálftahrinunnar í Bárðarbungu og hafa fáir jarðskjálftar mælst síðan þá.  Töluverður ákafi var í skjálftahrinunni. Þrátt fyrir minni virkni mælast enn skjálftar, og náið verður fylgst með áframhaldandi þróun.

Jarðskjálftahrinan hófst rétt upp úr klukkan 6 í morgun og náði hámarki klukkan 8:05 þegar stærsti skjálftinn, að stærð M5,1 mældist. Að auki hafa 17 skjálftar yfir M3 að stærð verið skráðir, þar af tveir um eða yfir M4 að stærð.

Árið 2024 er hlýjasta ár síðan mælingar hófust og fyrsta árið þar sem meðalhiti er 1.5 °C hærri en hann var fyrir iðnbyltingu.

Losun gróðurhúsalofttegunda er megin orsök mikils loft- og sjávarhita, en aðrir þættir, s.s. El Nino veðurfarsveiflan lagði einnig til óvenjumikils hita á síðasta ári.

Þetta kemur fram í fréttatilkynningu veðurfarsþjónustu Kópernikus (C3S) sem er stofnun á vegum Evrópusambandsins en er rekin af Reiknisetri evrópskra veðurstofa (ECMWF). Vísindamenn á vegum stofnunarinnar hafa vaktað veðurfarstengdar breytingar á árinu, m.a. óvenjulega mikla hita, sem birtust m.a. í dægurhitametum, mánaðar- og ársmetum.

Gefnar voru út samtals 333 viðvaranir vegna veðurs árið 2024, þar af 29 appelsínugular en engin rauð. Sá fjöldi er svipaður og árið áður, en frá 2018 hafa að meðaltali 373 viðvaranir verið gefnar út á ári. Árið 2024 var því heldur undir meðallagi síðustu ára.

Frá 30. desember hefur ísstífla verið að byggjast upp í Hvítá í Árnessýslu. Ísstíflan er nærri Brúnastöðum og Flóaáveituskurðinum. Vegna ísstíflunnar hækkar vatnsborð í ánni á svæðinu og síðdegis í gær 2. janúar byrjaði að flæða vatn upp úr árfarveginum. Vatnið flæðir yfir inntak Flóaáveituskurðarins og fram hjá því báðum megin. Lögreglan á Suðurlandi var á svæðinu fyrir hádegi í dag og kannaði aðstæður. Hluti vatnsins rennur yfir Brúnastaðaflatir en hluti þess rennur ofan í Flóaáveituskurðinn.

Desember var tiltölulega kaldur um allt land. Úrkoma var um eða yfir meðallag á sunnan- og vestanverðu landinu, en það var þurrara á Norður- og Austurlandi. Það var hvasst og umhleypingasamt veður yfir jólahátíðina og töluvert var um samgöngutruflanir.

Veður um áramótin 2024-2025 verður kalt og yfirleitt rólegt. Snemma á gamlársdag verður norðaustanátt sunnanlands með snjókomu og skafrenningi, en léttir til og lægir þegar líður á daginn. Á gamlárskvöld verður hægur vindur og léttskýjað sunnan- og vestanlands, en dálítil él norðaustanlands. Þar sem vindur verður hægur geta loftgæði orðið slæm, sérstaklega á þéttbýlum svæðum. Á nýársdag verður bjart að mestu með stöku éljum norðaustantil. Frost verður 5 til 18 stig, kaldast inn til landsins.

Gular viðvaranir hafa verið gefnar út, en viðvaranastig gæti hækkað. Fólk er beðið um að fylgist vel með veðurspá og færð næstu daga.

Myndmælingarteymi Náttúrufræðistofnunar og Landmælinga Íslands flugu yfir gosstöðvar þann 13. desember. Mæligögn úr fluginu sýna að hraunbreiðan sem að myndaðist í síðasta eldgosi frá 20. nóvember til 9. desember var 49,3 milljón m³ og 9,0 km² að flatarmáli. Þykkasti hluti hraunbreiðunnar mældist við gíginn og varnargarða við Bláa lónið en meðalþykkt hraunbreiðunnar var 5,5 metrar.

Veðurstofan, ásamt 22 samstarfsaðilum undir forystu Umhverfisstofnunar, hefur hlotið um 3,5 milljarða króna styrk frá Evrópusambandinu til að vinna að fjölbreyttum verkefnum m.a. til að bæta vatnsgæði á Íslandi.

Rafleiðni hefur farið hækkandi í Leirá-syðri og í Skálm síðan 4. desember síðastliðinn. Í lok júlí varð jökulhlaup í Leirá-syðri og Skálm, þar sem hlaupvatn flæddi m.a. yfir þjóðveg 1 við brúna yfir Skálm. Í kjölfar jökulhlaupsins í júlí virðist jarðhitavatn úr jarðhitakötlum undir jöklinum hafa fengið greiðari leið frá þeim og í árfarvegi. Síðan í ágúst hafa þrír minni atburðir átt sér stað með hækkun á rafleiðni og vatnshæð, og er þetta sá fjórði í röðinni.

Tíðarfar í nóvember var mjög tvískipt. Óvenjuleg hlýindi voru á öllu landinu fyrri hluta mánaðarins. Á mörgum veðurstöðvum hefur meðalhiti þessara fyrstu 14 nóvemberdaga aldrei mælst eins hár. Mjög hlýjar og tiltölulega hvassar sunnanáttir voru allsráðandi þessa daga, með vætutíð sunnan- og vestanlands, en þurru og hlýju veðri á Norður- og Austurlandi. Um miðjan mánuðinn snerist svo í norðanáttir. Þá kólnaði hratt á landinu og var hiti vel undir meðallagi út mánuðinn. Þá var þurrt á sunnan- og vestanverðu landinu, en úrkomusamt og töluverð snjóþyngsli á Norður- og Austurlandi.

Ofanflóðasérfræðingar á Veðurstofunni hafa unnið með Almannavarnanefnd Austurlands undanfarið ár að því að uppfæra rýmingarkort vegna ofanflóðahættu fyrir þéttbýlin í Múlaþingi og Fjarðabyggð. Guðlaugur Þór Þórðarson, umhverfis- orku- og loftslagsráðherra, staðfesti nýju rýmingarkortin formlega með undirritun á Veðurstofunni í dag. Ein mikilvægasta breytingin frá fyrri rýmingarkortum er sú að nú eru kortin sett fram á stafrænan hátt og verða aðgengileg í kortasjám á heimasíðum viðkomandi sveitarfélaga.

Þorsteinn Þorsteinsson, jöklafræðingur á Veðurstofu Íslands, mun flytja erindi á loftslagsráðstefnunni COP29 fimmtudaginn 21. nóvember klukkan 18:00 að staðartíma eða klukkan 14:00 hér á landi. Erindið verður fjarflutt í sérstakri dagskrá ráðstefnunnar um áhrif hlýnunar á ísa og snjóa jarðar (Cryosphere Pavilion) og verður hluti af setu sem ber heitið: "From Global Glacier Monitoring to the Global Glacier Casualty List". Viðburðurinn verður í beinu streymi, og hægt er að fylgjast með honum á þessari vefslóð.

Uppfært 20. nóvember kl. 23:25

Eldgos hafið á milli Stóra-Skógfells og Sýlingarfells

Alþjóðlega jöklarannsóknafélagið hefur gert Helga Björnsson, jöklafræðing og prófessor emeritus við Háskóla Íslands, að heiðursfélaga í samtökunum fyrir ævistarf sitt við jöklarannsóknir. 

Alþjóðlega jöklarannsóknafélagið er samstarfsvettvangur jöklafræðinga um heim allan og þar starfa flestir íslenskir jöklafræðingar sem m.a. vinna við Veðurstofu Íslands og Háskóla Íslands.

Október var kaldur á landinu öllu. Það var kaldast á norðurhluta landsins en hlýrra sunnanlands. Tíð var þó nokkuð hagstæð, það var óvenjulega hægviðrasamt og úrkoma var undir meðallagi víðast hvar.

Núverandi losun gróðurhúsalofttegunda eykur hnattræna hlýnun en gæti leitt til óafturkræfra breytinga á hafstraumum sem hefðu staðbundna kólnun umhverfis Norður Atlantshafið í för með sér. Í ljósi mögulegra stórfelldra breytinga á hafhringrás í Norður Atlantshafi skrifaði hópur 44 vísindamanna frá 15 löndum bréf til Norrænu ráðherranefndarinnar, en afleiðingar þessara breytinga í hafstraumum myndu líklega bitna af mestum þunga á Norðurlöndum. 

September var óvenjukaldur um allt land og þurrari en í meðallagi víðast hvar. Loftþrýstingur var hár í mánuðinum og sólríkt var bæði í Reykjavík og á Akureyri. Á Austurlandi var hvassara en í meðalári en lygnara á vesturhelmingi landsins.

Nýr jarðskjálftamælir var settur upp nú í lok september í Hítárdal um 5 km NV við Grjótárvatn. Síðan í maí 2021 hafa af og til mælst jarðskjálftar við Grjótárvatn á Vesturlandi. Alls hafa mælst um 360 jarðskjálftar síðan vorið 2021 en mest mældust um 20 skjálftar í mánuði þangað til í ágúst 2024 en þá mældust tæplega 80 skjálftar á svæðinu.

Hnattrænn meðalhiti í ágúst síðastliðnum var 16,82°C sem er 0,71°C yfir meðaltali ágústmánaða viðmiðunartímabilsins 1991-2020. Þessar niðurstöður byggja á ERA5 gagnasafninu og er lýst í fréttatilkynningu frá loftslagsþjónustu Kópernikusar.

77 viðvaranir voru gefnar út í sumar, þar af átta appelsínugular. Aldrei hafa fleiri viðvaranir verið gefnar út yfir sumartímann frá því að Veðurstofan tók upp nýtt viðvaranakerfi.  

Jökulhlaup sem staðið hefur yfir í Skálm undanfarna sólarhringa er í rénun. Rafleiðni og vatnshæð í ánni fór hækkandi frá því á laugardaginn 7. september þar til í gær þegar mælingar byrjuðu að lækka aftur. Hækkuð rafleiðni er merki um jarðhitavatn í ánni. Jarðhitavatnið kemur undan Mýrdalsjökli. Síðan síðdegis í gær hefur rafleiðnin nálgast aftur eðlileg gildi og er þetta hlaup því í rénun.

Ágúst var kaldur og úrkomusamur um allt land. Víða var meðalhitinn sá lægsti sem mælst hefur í ágústmánuði á þessari öld og ágústúrkoman mældist óvenjumikil á fjölda veðurstöðva. Loftþrýstingur var óvenjulágur um allt land. Meðalloftþrýstingur hefur aldrei mælst jafn lágur í ágústmánuði í Reykjavík frá upphafi mælinga árið 1820. Víða var óvenjuhvasst í mánuðinum. Mikil vatnsveður ollu vandræðum í flestum landshlutum í mánuðinum, en þau orsökuðu m.a. skriðuföll, flóð og mikla vatnavexti í ám.

Árleg vettvangsferð var farin að Öskju í ágúst síðastliðinn, ferðin er samstarfsverkefni Veðurstofu Íslands, Jarðvísindastofnunar Háskóla Íslands og Háskólans í Gautaborg. Vettvangsferðin fól í sér landmælingar (nívó- og GNSS-mælingar), pH- og hitamælingar í Víti, auk margþættra gasmælinga (CO₂, H₂S og SO²) á gufuhverasvæðinu í Vítisgíg.

Niðurstöðurnar styðja það sem sést á samfelldum GPS-mælum og á nýlegum InSAR-myndum, að landris heldur áfram í Öskju, en á hægari hraða síðan í september 2023. Hins vegar eru engin merki um að kvika sé að færast grynnra í jarðskorpuna.

Skýrslur IPCC eru mikilvægur vísindalegur grundvöllur fyrir stefnumótun í loftslagsmálum á alþjóðlegum vettvangi, en nefndin sjálf framkvæmir ekki eigin rannsóknir heldur metur og dregur saman núverandi vísindalega þekkingu. 

Sameinuðu þjóðirnar hafa nýlega ákveðið að árið 2025 verði helgað jöklum á hverfanda hveli og að 21. mars ár hvert verði dagur jökla. Þetta er til þess gert að vekja athygli á mikilvægi jökla, snævar og íss í vatnafræðilegu og veðurfarslegu samhengi og ekki síður efnahagslegu, samfélagslegu og umhverfislegu tilliti.

Í aðdraganda jöklaársins standa ýmsar stofnanir, háskólar og alþjóðasamtök fyrir nokkrum viðburðum til þess að beina athygli að jöklabreytingum og mikilvægi þeirra.

Í lok júlí 2024 tilkynnti loftslagsþjónusta Kópernikusaráætlunarinnar að 22. júlí hefði verið heitasti dagur á jörðinni síðan amk. 1940. Þessar niðurstöður byggja á ERA5 gagnasafninu og má telja nokkuð öruggar. Í ljósi þess að yfirborð jarðar er nú tæpri gráðu heitara en um miðbik síðustu aldar, og þá var hlýrra en verið hafði frá upphafi mælinga má leiða að því líkur að 22. júlí hafi verið heitasti dagur jarðar frá upphafi mælinga, og hugsanlega í mörg hundruð ár. Hvað veðurfar á Íslandi varðar er merkilegt að þrátt fyrir hnattræn hitamet héldu norðlægar áttir og  svalsjór við Ísland hitanum hér á landi niðri. 

Sextugasti og fyrsti fulltrúafundur Milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar (IPCC) var haldinn í Sofia, Búlgaríu, frá 27. júlí til 2. ágúst 2024. Fulltrúar 195 aðildarríkja ræddu mikilvæga þætti er varða gerð skýrslna fyrir sjöunda matstímabilið. Anna Hulda Ólafsdóttir, skrifstofustjóri loftslagsþjónustu og aðlögunar hjá Veðurstofu Íslands, sótti fundinn fyrir Íslands hönd.

Á dagskrá voru meðal annars tímasetning skýrslugerðar og drög að útlínum sérskýrslu um loftslagsbreytingar í borgum og skýrslu um aðferðafræði sem snýr að leiðbeiningum fyrir losunarskráningar þjóða.

Júlí var tiltölulega hlýr á norðanverðu landinu, en það var svalara sunnanlands. Loftþrýstingur var óvenju lágur í mánuðinum, vindhraði var yfir meðallagi og tíð var nokkuð óhagstæð miðað við árstíma. Það var óvenju blautt og þungbúið á suðvestan- og vestanverðu landinu. Á nokkrum veðurstöðvum á Vesturlandi var júlíúrkoman sú mesta sem mælst hefur. Það var þurrara og sólríkara á Norður- og Austurlandi.

Rafleiðni í Skálm hefur minnkað verulega frá því í gær. Jarðskjálftavirkni hefur minnkað á sama tíma og engin merki hafa heldur sést um hlaupóróa undir jöklinum.

GPS mælir sem staðsettur á Austmannsbungu sýndi skýr merki á um breytingar í öskjunni sem sjást þegar um venjubundið jökulhlaup er að ræða. Engar slíkar breytingar sjást lengur.

Um liðna helgi, 13.-14. júlí, var mikið vatnsveður á Vesturlandi. Gul viðvörun var í gildi vegna úrkomu og vinds á Faxaflóa og í Breiðafirði, og var að sama skapi varað við vatnavöxtum og skriðuhættu.

Spár rættust og varð það svo að mikil úrkoma var á Snæfellsnesi og Barðaströnd um liðna helgi. Mesta ákefðin var á laugardeginum og aðfaranótt sunnudags. Í Grundarfirði mældist mesta úrkoman, þ.e. 227 mm af regni sem er mesta úrkoma sem mæld hefur verið á einum sólarhring í Grundarfirði og jafnframt mesta sólarhringsúrkoma sem mæld hefur verið í júlímánuði á landsvísu

Ragnar Stefánsson fæddist í Reykjavík þann 14. ágúst 1938. Hann lést á Landspítalanum þann 25. júní sl. á 86. aldursári. Alla starfsævi sína var meginverksvið Ragnars fólgið í vöktun á jarðskjálftum og eldgosum, sem og að rannsóknum sem höfðu það að markmiði að draga úr hættu af völdum þessara þátta. Á þessu sviði var hann í forystusveit á alþjóðlegum vettvangi.

Júní var tiltölulega kaldur á landinu öllu, sérstaklega norðaustanlands. Nokkuð langvinnt norðanhret gekk yfir landið í byrjun mánaðar. Óvenjumikið snjóaði á norðanverðu landinu miðað við árstíma sem olli töluverðum vandræðum. Bændur lentu í tjóni, einhvað var um fugladauða og samgöngutruflanir voru á fjallvegum.

Samkvæmt lögum annast Veðurstofan rauntímavöktun á náttúruvá og skal gefa út viðvaranir og spár um yfirvofandi hættu af völdum m.a. jarðskjálfta, eldgosa og jökulhlaupa. Veðurstofan hefur einnig það hlutverk að vera yfirvöldum til ráðgjafar varðandi forvarnir og viðbrögð við náttúruvá. Hluti af því er að meta reglulega og veita upplýsingar um hættu vegna eldfjallavár líkt og í atburðarrásinni á Reykjanesskaga síðustu ár.

Prófessor Celeste Saulo, nýkjörinn aðalritari Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar (WMO) kom í heimsókn á Veðurstofuna þann 18. júní og hitti Hildigunni Thorsteinsson, nýráðinn forstjóra. Hún heimsótti m.a. eftirlitssal Veðurstofunnar þar sem Helga Ívarsdóttir, deildarstjóri Veðurspár og náttúruvöktunar, Óli Þór Árnason veðurfræðingur og Salóme Jórunn Bernharðsdóttir náttúruvársérfræðingur sögðu henni frá hinu veigamikla og yfirgripsmikla hlutverki sem vaktin sinnir allan sólarhringinn, alla daga ársins.

Þann 19. mars náðist stór áfangi í Veðursetur vestur (UWC-W samstarfinu). Formlegur rekstur á ofurtölvunni er hafinn og veðurstofurnar fjórar á Íslandi, Írlandi og í Danmörku og Hollandi taka í rekstur sameiginlega veðurlíkanareikninga. Formlegur rekstur þýðir að sameiginlegir veðurspárreikningar og rekstur ofurtölvunnar, sem er hýst í kjallaranum á B7, eru vaktaðir allan sólarhringinnn til að tryggja framsleiðsluna og gagnaflæði.

Maí var tiltölulega hlýr, sérstaklega á norðaustan- og austanverðu landinu. Þar var sólríkt og þurrt. Það var tiltölulega kaldara og úrkomusamara suðvestan- og vestanlands.

Nýr forstjóri Veðurstofu Íslands, Hildigunnur H. H. Thorsteinsson hefur tekið til starfa. Hildigunnur hefur starfað sem tæknistjóri (CTO) hjá jarðhitafyrirtækinu Innargi A/S í Kaupmannahöfn frá árinu 2022.  Áður gegndi hún stöðu framkvæmdastýru rannsókna- og nýsköpunar hjá Orkuveitunni í nær áratug. Fyrr á ferlinum starfaði hún í jarðhita bæði á Íslandi og í Bandaríkjunum, lengst af í bandaríska orkumálaráðuneytinu við stýringu rannsóknarfjármagns. Hildigunnur hefur m.a. setið í stjórnum Orku náttúrunnar, Carbfix, og Jarðhitafélags Bandaríkjanna.

Vetrarafkoma Hofsjökuls var mæld í 37. sinn í fimm daga leiðangri Veðurstofu Íslands 29. apríl –3. maí 2024. Fjórir starfsmenn óku vélsleðum í 20 mælipunkta á jöklinum, boruðu gegnum snjólag vetrarins og mældu eðlisþyngd þess.

Árið 2024 eru 30 ár síðan samningur Evrópska efnahagssvæðisins (EES) var undirritaður sem veitti Íslandi meðal annars aðgang að innri markaði Evrópusambandsins og aukin tækifæri til samstarfs í Evrópu. Ísland á aðild að fjölmörgum samstarfsáætlunum Evrópusambandsins í gegnum EES samninginn. Þessar áætlanir bjóða upp á tækifæri til samstarfs á fjölmörgum sviðum og hefur hver sínar áherslur og markmið. Veðurstofa Íslands hefur tekið þátt í fjölmörgum slíkum verkefnum. Eitt af stærri samstarfsverkefnum sem stofnunin hefur tekið þátt í og jafnframt leitt er verkefnið EUROVOLC (2018-2021). Verkefnið miðaði að samstarfi og samtengingu evrópskra eldfjallaeftirlits- og rannsóknarstofnanna.

Íslenski veturinn, frá fyrsta vetrardegi 28. október 2023 til og með 24. apríl 2024 var kaldur. Meðalhiti á landsvísu var -0,2 stig sem er, -1,2 stigum undir meðallagi síðustu tíu ára. Íslenski veturinn hefur ekki verið eins kaldur síðan veturinn 1998-99. Að tiltölu var kaldara á norðanverðu landinu. En veður var almennt gott. Það var hægviðrasamt og illviðri tiltölulega fátíð. Veturinn var óvenjulega þurr og sólríkur suðvestanlands og er veturinn sá sólríkasti í Reykjavík frá upphafi mælinga.

Evrópa er ekki undanskilin þegar kemur að afleiðingum loftslagsbreytinga. Hlýnun mælist hröðust í Evrópu, en hiti álfunnar hækkar tvöfalt á við hnattræna hlýnun. Árið 2023 mældist hiti í Evrópu 1,0 °C hærri en meðalhiti viðmiðunartímabilsins 1991-2020 og 2,6 °C hærri en fyrir iðnbyltingu. Ársmeðalhiti var yfir meðallagi í nær allri álfunni árið 2023, ef frá eru talin Skandinavía, Ísland og suðausturhluti Grænlands.

Í dag er liðinn einn mánuður frá upphafi eldgossins sem nú er í gangi á Sundhnúksgígaröðinni. Eldgosið, sem hófst að kvöldi 16. mars, er það fjórða frá því að kvikusöfnun hófst undir Svartsengi í lok október 2023. Eldgosið nú hefur staðið lengst allra eldgosanna á Sundhnúksgígaröðinni í þessari hrinu eldgosa og næstlengst þeirra gosa sem hafa orðið á Reykjanesskaga síðan 2021. Einungis fyrsta eldgosið í Fagradalsfjalli sem hófst í mars 2021 er lengra, en það stóð yfir í um 6 mánuði.

Í gær varð skjálftahrina í norðvesturhluta Öskju og mældust tæplega 30 skjálftar frá kl. 8 um morguninn til hádegis. Stærsti skjálftinn mældist 3,5 að stærð og varð á um 5 km dýpi. Einnig mældust þrír skjálftar frá 2,0 til 2,5 að stærð, en aðrir skjálftar voru minni. Jarðskjálftavirkni hefur lítið breyst á milli mánaða og verið nokkuð stöðug undanfarið þar til í gær. Síðast mældust skjálftar yfir 3 að stærð í janúar 2022 og október 2021.   

Í dag er haldið upp á alþjóðlegan dag veðurs undir yfirskriftinni „í framvarðarsveit loftlagsaðgerða“ (e. At the frontline of climate action) Í ár er lögð áhersla á að loftslagsbreytingar eru sannarlega að eiga sér stað og ógna gjörvöllu samfélagi manna. Áhrifin eru þegar sýnileg og munu verða enn verri ef ekki er brugðist við þegar í stað.

Páll fæddist í Fljótstungu í Hvítársíðu 13. ágúst 1923. Hann stundaði nám í Héraðsskólanum í Reykholti frá 1939 til 1941 og lauk síðan stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík 1944. Að loknu tveggja ára námi í verkfræði við Háskóla Íslands hélt hann til Svíþjóðar 1947 og stundaði nám í veðurfræði við Sveriges Meteorologiska och Hydrologiska Institut (SMHI) í Stokkhólmi og lauk þar prófi 1949. Hann stundaði frekara nám og rannsóknir í veðurfræði við Stokkhólmsháskóla frá 1953 og lauk fil.kand.-prófi 1955. Á árinu 1958 dvaldist hann í Osló í nokkra mánuði við rannsóknir til undirbúnings tveggja daga veðurspáa. Þá vann hann við rannsóknir á spáaðferðum við Reiknimiðstöð evrópskra veðurstofa (ECMWF) í Reading í Bretlandi hálft árið 1980.

Heim kominn frá veðurfræðinámi 1949 hóf Páll störf sem veðurfræðingur á Veðurstofu Íslands en hann hafði áður starfað þar sem aðstoðarmaður frá 1946 til 1947 og sumarið 1948. Meginverkefni hans á stofnuninni allt til 1982 sneru að almennri veðurspáþjónustu og flugveðurþjónustu. Hann var deildarstjóri veðurfræðirannsókna frá 1982 til 1989. Árið 1989 var Páll skipaður veðurstofustjóri frá 1. október og gegndi því embætti til ársloka 1993, þá sjötugur að aldri.

Veðurstofa Íslands og Háskóli Íslands endurnýjuðu samstarfssamning sinn um nám, kennslu og rannsóknir þann 15. mars. Samningurinn tekur mið af fyrri samningum en meðal helstu breytinga er aukin áhersla á samstarf um doktorsnám á fagsviðum Veðurstofunnar, sem eru m.a. veður, loftslag, jarðhræringar, jöklar, ofanflóð og auðlindir. Aðilar samningsins munu vinna að sameiginlegri stefnumótun um vísindi og rannsóknarstörf með það í huga að efla akademískt rannsókna- og vísindastarf og styrkja lögbundið hlutverk Veðurstofu Íslands.

Þann 22. mars ár hvert halda Sameinuðu þjóðirnar upp á Alþjóðlegan dag vatnsins. Í ár er þema dagsins „Water for Peace“ sem gæti útlagst á íslensku „Vatn á myllu friðar“.

Aðeins um 0,5% af vatni á jörðinni er aðgengilegt og drykkjarhæft og býr um helmingur jarðarbúa við vatnsskort einhvern hluta ársins. Þessi dýrmætasta auðlind jarðar fer minnkandi með hverju árinu og eiga loftslagsbreytingar stærstan þátt í þessari hnignun. Á sama tíma fjölgar jarðarbúum og samfélög breytast svo að ásælni í vatn eykst sífellt. Þessar breytingar munu hafa miklar áskoranir í för með sér hvað varðar framboð á matvælum enda er talið að rúmlega 70% af öllu aðgengilegu ferskvatni sé að meðaltali notað í landbúnaði.

Næstu daga verður vetrarlegt veður á landinu og mun víða snjóa með hvössum vindi og aukinni snjóflóðahættu.

Óvissustigi vegna snjóflóðahættu hefur verið lýst yfir á norðanverðum Vestfjörðum.

Spáð er norðaustan 15-23 m/s og snjókomu í dag en bætir í vind í nótt. Spár gera ráð fyrir langvarandi hríð á svæðinu fram á þriðjudag með tilheyrandi uppsöfnun á snjó. Búast má við skafrenningi með takmörkuðu eða lélegu skyggni og versnandi akstursskilyrðum og að vegir undir bröttum fjallshlíðum lokist vegna snjóflóða. Ekki er talin hætta í byggð að svo stöddu en aðstæður geta breyst þegar líður á veðrið.

Líkanreikningar sýna að kvikugangurinn sem myndaðist 2. mars var um 3 km langur og náði frá Stóra-Skógfelli að Hagafelli. Kvikan í ganginum liggur á 1,2 km dýpi þar sem hún er grynnst og nær niður á um 3,9 km dýpi. Kvikuhlaupið 2. mars hegðaði sér sumpartinn á annan hátt en fyrri kvikuhlaup og er ástæða til að rannsaka það frekar til að auka enn frekar á skilning á eðli kvikuhlaupa á svæðinu og til að átta sig á hvert framhald atburðanna verður.

Veðurstofa Íslands gerir snjóflóðahættumat fyrir skíðasvæði á Íslandi. Slíkt hættumat er ekki daglegt eftirlit eða spá um snjóflóðahættu frá degi til dags. Hættumat er lagt fram sem kort með skilgreindum hættusvæðum afmörkuðum með hættumatslínum og gilda ákveðnar reglur um nýtingu hættusvæðanna.

Febrúar var kaldur og snjór þakti stóran hluta landsins meiri hluta mánaðarins. Tíð var þó tiltölulega góð, það var hægviðrasamt og illviðri óvenjulega fátíð. Norðaustlægar áttir voru algengastar. Það var tiltölulega þurrt suðvestanlands en úrkomusamara norðaustanlands.

Umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra hefur tekið ákvörðun um að skipa Hildigunni H. H. Thorsteinsson í embætti forstjóra Veðurstofu Íslands til næstu fimm ára.

Hún verður skipuð í embættið frá og með 1. júní nk.

Embætti forstjóra Veðurstofu Íslands var auglýst í nóvember sl.  og sóttu átta um embættið.

Ný veðurstöð á Hvanneyri

Á undanförnum tveimur árum hefur Veðurstofa Íslands í samvinnu við Landbúnaðarháskóla Íslands unnið að færslu og uppfærslu á veðurmælingum á Hvanneyri. Síðan sjálfvirk veðurstöð var sett upp á Hvanneyri árið 1997 hefur umhverfi hennar tekið nokkrum breytingum og veðurstöðin er orðin umlukin trjágróðri og byggingum. Hún uppfyllir því ekki lengur kröfur Veðurstofunnar og Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar um stöð sem mælir veður sem er lýsandi fyrir svæðið. Að auki uppfyllir hún heldur ekki kröfur Landbúnaðarháskólans fyrir landbúnaðarrannsóknir. Þess utan er veðurstöðin í alfaraleið innan Hvanneyri og hafði stundum orðið fyrir hnjaski vegna leiks og starfa íbúa á svæðinu. Því var ljóst að til að hægt væri að uppfylla þær kröfur sem gerðar eru til veðurmælinga þyrfti að færa þær til innan Hvanneyris.

Þriðjudaginn 20. febrúar 2024 var óvenjumikill öldugangur við suðurströnd landsins, ekki síst á Arnarstapa og í Reynisfjöru og höfðu sumir aldrei áður séð neitt þessu líkt. Á Garðskaga og við Grindavík mældist um 8 metra ölduhæð. Ástæðan var lægð suðvestur í hafi, sem olli lágum loftþrýstingi og suðlægum áttum. Lágur loftþrýstingur hækkar sjávaryfirborð og sjávarföll, sem geta aukið eða minnkað öldugang eftir því sem að flæðir að eða fjarar út. Vindur sem blæs yfir sjó og vötn mynda öldur sem verða stærri eftir því sem vindur er hvassari og áhrifin verða meiri með tíma og vegalengd.

Samkvæmt yfirliti loftslagsþjónustu Evrópu, Copernicus, var janúar 2024 hlýjasti janúarmánuður frá upphafi mælinga þar sem meðalhiti mældist 13,14°C, eða 0,7°C yfir meðaltali tímabilsins 1991-2020 (mynd 1). Janúar 2024 var 1,66°C hlýrri en meðalhiti janúarmánaða á tímabilinu 1850-1900, tímabilsins fyrir iðnbyltingu.

Nýliðinn janúar er áttundi mánuðurinn í röð þar sem hitamet er slegið ef bornir eru saman sömu mánuðir annarra ára. Hnattrænn meðalhiti síðustu tólf mánaða (febrúar 2023-janúar 2024) mældist hærri en nokkurn tíma eða 1,52°C yfir meðaltali tímabilsins fyrir iðnbyltingu (1850-1900).

Meðalhitastig yfirborðs sjávar (mynd 2) fyrir janúar á hafsvæði utan heimskautsvæðanna (yfir 60°S–60°N) náði 20,97°C, sem er met fyrir janúar, eða  0,26°C hlýrra en fyrra met janúarmánaðar, árið 2016, og næsthæsta gildi fyrir hvaða mánuð sem er í ERA5 gagnasettinu, aðeins 0,01°C frá metinu frá ágúst 2023 (20,98°C).

Eldgos hófst á ný á Reykjanesi í morgun en vísindamenn hafa unnið að mjög nákvæmum jarðskorpumælingum í þessari hrinu eldsumbrota sem hófst með gosi í Fagradalsfjalli þann 24. mars árið 2021. Ítrekað hefur verið fjallað um svokallaðan kvikugang í fréttum sem tengjast umbrotunum við Grindavík. Gangurinn myndaðist mjög snögglega í nóvember í fyrra og hafði veruleg áhrif á atburðarásina á Reykjanesi. Skýringar vísindamanna á tilurð kvikugangsins, og ofurstreymi kviku inn í hann, er meginuppistaðan í nýrri vísindagrein sem hið virta tímarit Science birtir í dag. Birting greinar eftir vísindamenn sem starfa á Íslandi er ekki hversdagsviðburður í þessu heimsþekkta tímariti en alþjóðlegur hópur vísindamanna stendur að greininni undir forystu Háskóla Íslands og Veðurstofu Íslands.

Um 20 skjálftar mældust síðustu helgi á milli Húsfells og Bláfjalla. Jarðskjálftahrinan var á þekktu misgengi sem heitir Hvalhnúksmisgengið, en á þessu svæði eru dæmi um svokallaða sniðgengisskjálfta sem eru þekktir á Suðurlandi og Reykjanesskaga. Slíkir skjálftar verða vegna landreksspennu sem hleðst upp þegar N-Ameríkuflekinn og Evrópuflekinn hreyfast framhjá hver öðrum. Þessi spenna losnar reglulega í stærri skjálftum sem talið er að ríði yfir skagann á um 50 ára fresti. Má því segja að kominn sé tími á annan Brennisteinsfjallaskjálfta, óháð öðrum jarðhræringum.

Ef kvika væri að safnast þarna saman ætti að sjást merki um landris í gögnum Veðurstofunnar líkt og við höfum séð við Svartsengi og Fagradalsfjall.

Umhverfi veðurathugana hefur breyst mikið síðustu ár sökum tækniframfara og aukinnar kröfu um veðurupplýsingar í rauntíma. Teknar hafa verið í notkun þrjár nýjar veðurratsjár sem dekka allt landið og mælingar veðurþátta eins og hita, vinds og loftþrýstings er orðinn sjálfvirkur. Veðurspárlíkön hafa á sama tíma orðið sífellt áreiðanlegri.  Þessar framfarir hafa gert það að verkum að eftirlitshlutverk mannaðra veðurskeytastöðva hefur minnkað mikið.

Veðurfar ársins 2023 var að mestu hagstætt. Það var hægviðrasamt, þurrt, snjólétt og illviðri tiltölulega fátíð. Árið var þó í svalara lagi ef miðað er við hitafar síðustu ára. Á landsvísu var hitinn 0,1 stigi undir meðallagi áranna 1991 til 2020, en 0,4 stigum undir meðalhita síðustu tíu ára. Að tiltölu var kaldast á Norðurlandi en hlýrra suðvestanlands og við suðurströndina. Óvenjukalt var fram eftir janúarmánuði og aftur í mars. Júní var aftur á móti óvenju hlýr á Norður- og Austurlandi, víða sá hlýjasti frá upphafi mælinga í þeim landshlutum. Árið var tiltölulega þurrt og var úrkoma undir meðallagi um mest allt land. Það voru nokkur þurr tímabil á árinu, t.d. í mars og í júlí, en það rigndi líka hressilega inná milli. Það var óvenju þungbúið og blautt á sunnan- og vestanverðu landinu í maí og júní.

Í síðustu viku fór fram sextugasti fulltrúafundur Milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytinga. Á fundinum voru línur lagðar fyrir sjöunda matshring nefndarinnar um mat á hnattrænum áhrifum loftslagsbreytinga. Á fundinum var meðal annars tekin ákvörðun um að vinna eftir sambærilegu vinnulagi og áður hefur verið gert, á formi matsskýrsla þriggja vinnuhópa, samantektarskýrslu og einstaka sérskýrslum um sértæk málefni.

Uppfært 22. janúar kl: 15:45

Frá því að hlaupið náði hámarki í Gígjukvísl fyrir um það bil viku hefur vatnshæð þar farið lækkandi og er nú orðin svipuð og hún var fyrir hlaup. Hlaupórói sem mældist á jarðskjálftamæli á Grímsfjalli hefur líka lækkað og er nú kominn niður í eðlilegt horf. Frá því á mánudaginn í síðustu viku hefur 21 jarðskjálfti mælst í Grímsvötnum, þar af tveir skjálftar yfir tveimur að stærð.

Samkvæmt yfirliti Copernicus um hitafar ársins 2023 náði meðalhiti jarðar fordæmalausum hæðum á árinu. Á árinu 2023 mældist hlýjasti mánuður frá upphafi mælinga auk þess sem að hnattræn meðalhitafrávik fóru einstaka daga yfir 2°C.

Árið 2023 var tiltölulega rólegt ef litið er til fjölda viðvarana sem gefnar voru út á árinu, en þær voru samtals 311 talsins sem er heldur undir meðallagi, en frá 2018 hafa að meðaltali verið gefnar út um 380 viðvaranir á ári. Viðvaranirnar dreifðust nokkuð jafnt yfir spásvæðin og voru yfirleitt um 25 – 35 viðvaranir gefnar út fyrir hvert spásvæði nema á höfuðborgarsvæðinu þar sem einungis 15 viðvaranir voru gefnar út og á Austurlandi að Glettingi þar sem 18 viðvaranir voru gefnar út. Árið 2023 voru gefnar út 280 gular viðvaranir sem langflestar voru vegna vinds eða hríðar eða 252 talsins, en 28 viðvaranir voru vegna snjókomu, rigningar eða asahláku. Appelsínugular viðvaranir voru 31 sem skiptust þannig að 22 voru vegna vinds, sex vegna hríðar, en þrjár appelsínugular viðvaranir voru gefnar út vegna annarra veðurþátta, þ.e. vegna rigningar, snjókomu og asahláku, og voru þær allar gefnar út fyrir Austfirði. Engin rauð viðvörun var gefin út síðastliðið ár.

MEDiate verkefnið hlaut árið 2022 tæplega 5 milljón evra styrk til þriggja ára úr Horizon Europe rannsókna- og nýsköpunaráætlun ESB. Verkefnið snýst um að þróa kerfi fyrir fjölþátta náttúruvá og að varpa ljósi á seiglu samfélagsins til að bæta staðbundna og svæðisbundna áhættustjórnun vegna náttúruvár.

Mediate hópurinn samanstendur af 18 samstarfsaðilum frá sjö Evrópulöndum og leiðir rannsóknastofnunin NORSAR verkefnið.

Hvert er hlutverk ríkisvaldsins þegar kemur að aðlögun að loftslagsbreytingum? En sveitarstjórnastigsins? Hvernig getum við fest aðlögun að loftslagsbreytingum í sessi þegar kemur að ákvörðunum til framtíðar? Hvernig komum við auga á samlegð á milli mótvægisaðgerða og aðlögunar? Hvernig er norrænu samstarfi háttað og hvaða tækifæri felast í frekara samstarfi um aðlögun að loftslagsbreytingum? Hvaða áhrif geta Norðurlöndin haft á alþjóðavísu á sviði aðlögunar?

Þessar spurningar og margar fleiri verða ræddar á hliðarviðburði sem skrifstofa loftslagsþjónustu og aðlögunar stendur fyrir í Norræna skálanum á COP28 í Dubai. Viðburðurinn fer fram þann 9. Desember en einnig verður hægt að fylgjast með honum í streymi í gegnum þennan hlekk.

Nóvember var þurr um land allt og tíðarfar gott. Það var hlýtt á sunanverðu landinu en kaldara norðanlands. Austlægar áttir voru ríkjandi í mánuðinum en það var tiltölulega hægviðrasamt.

Síðustu mánuðir eru óvenjuheitir og byggt á því er reiknuð hitaspá fyrir árið 2023. Líklega verður hnattrænn hiti ársins 1,43 ± 0,04°C  umfram meðaltal áranna 1850 – 1900. Þessar niðurstöður byggja á fyrstu 10 mánuðum ársins. Þetta er 0,1°C heitara en síðasta  metár, en í Parísarsamningnum  er má finna loforð um að  “halda hækkun á hitastigi á heimsvísu vel undir 2°C yfir gildum fyrir iðnvæðingu og fylgja eftir viðleitni til að takmarka hækkun hitastigs við 1,5°C”. Hlýnun jarðar síðustu áratugi má reka til losunar gróðurhúsalofttegunda. Nokkurra ára fresti bætist svo við hlýnun sem drifin er af veðurfarsfyrirbærinu El Nino, og í ár gætir einmitt El Nino. Þar sem mörg ár líða á milli öflugra El Nino atburða veldur hnattræn hlýnun í millitíðinni því að þau verða yfirleitt metár.

Október 2023 var hlýjasti október mánuður sem mælst hefur á heimsvísu. Yfirborðshiti var að meðaltali  15,3 °C, sem er 0,85  °C yfir meðaltali samanburðartímabilsins 1991-2020 fyrir október og 0,4 °C  yfir fyrra meti, sem var október 2019. Hitafrávik á jörðinni fyrir október 2023 var það næst hæsta sem sést hefur síðan mælingar hófust, en metið á september mánuður þessa árs.

Tíðarfar var nokkuð hagstætt í október. Hiti á landsvísu var nærri meðallagi áranna 1991 til 2020. Það var að tiltölu kaldast á Norðausturlandi en hlýrra suðvestanlands. Það var sérlega hægviðrasamt í lok mánaðar.

Í nýrri skýrslu vísindanefndar um áhrif loftslagsbreytinga á Íslandi segir að ekki verði um villst, að loftslagsbreytingar eru byrjaðar að breyta náttúrufari og lífsskilyrðum fólks á Íslandi með vaxandi áskorunum fyrir efnahag, samfélag og náttúru. Til að tryggja að þær áskoranir verði ekki meiri en við er ráðið þarf umbyltingu í lífsháttum og umgengni við náttúruna. Skýrslan var kynnt í dag og er hún fjórða samantektarskýrslan sem kemur út á vegum vísindanefndar sem skipuð er í hvert sinn af ráðherra. Fyrsta skýrslan kom út árið 2000, en síðasta skýrsla kom út 2018.

Fjórða samantektarskýrsla vísindanefndar um loftslagsbreytingar verður gefin út og kynnt miðvikudaginn 18. október í Grósku, Reykjavík. Kynningunni verður streymt beint og hefst hún kl. 8.30 og stendur til kl. 10.00. 

Merki um landris á Reykjanesskaga mældust fljótlega eftir að eldgosinu við Litla Hrút lauk í byrjun ágúst í sumar.  Landrisið er á svipuðum slóðum og það var fyrir gosið 10. júlí sem stóð yfir í um 4 vikur. Nýjustu GPS mælingar gefa nú vísbendingar um hröðun á landrisinu.

Samráðsfundur snjóathugunarmanna og ofanflóðastarfsfólks Veðurstofunnar var haldinn í Neskaupstað dagana 3.-5. október. Fundirnir eru árlegir, en annað hvert ár eru þeir haldnir í Reykjavík og hitt árið á öðrum stöðum landsins þar sem snjóathugunarmenn starfa. Stór hluti ofanflóðastarfsfólks Veðurstofunnar tók einnig þátt í vel heppnaðri vinnustofu sem Almannavarnarnefnd Austurlands og Veðurstofan stóðu fyrir í Neskaupstað. Þar hittust hinir ýmsu aðilar á svæðinu og ræddu ofanflóðamál útfrá mismunandi sjónarhornum.

Hiti í september var nærri meðallagi áranna 1991 til 2020. Úrkoma var yfir meðallagi á mest öllu landinu. Mikið vatnsveður gerði á Austfjörðum, Norðurlandi og á norðanverðum Vestfjarðarkjálkanum dagana 18. og 19.

Mælingar sýna að hægt hefur á landrisinu í Öskju frá því í byrjun ágúst. Þetta er eitt af því sem var rætt á stöðufundi sérfræðinga Veðurstofu Íslands, Háskóla Íslands og Almannavörnum sem haldinn var á Veðurstofunni. Á nokkrum GPS-mælum cGNSS sem staðsettir eru við Öskju hefur ekkert landris mælst frá því í lok ágúst. Á sama tímabili eru engar vísbendingar um aukna jarðskjálftavirkni eða óeðlilegar breytingar á jarðhitavirkni í Öskju.

Veðurlíkan Veðurstofu Íslands spáði mikilli úrkomu á austanverðu landinu, einkum á norðanverðum Austfjörðum. Þann 18. og 19. september síðastliðinn var lægð á austurleið fyrir sunnan land en sömuleiðis nálgaðist landið hlý lægð úr suðaustri. Veðraskil tengd þessum lægðum báru mikla úrkomu inn á austanvert landið, einkum Austfirði

Loftslagsþolið Ísland er yfirskriftin á skýrslu sem unnin var fyrir umhverfis, orku og loftslagsráðuneytið. Skýrslan inniheldur tillögur stýrihóps sem skipaður var af ráðuneytinu í október 2022 um gerð landáætlunar um aðlögun að loftslagsbreytingum. Eins og segir í skýrslunni þá er nauðsyn aðlögunaraðgerða orðin veruleiki vegna hlýnunar loftslags og súrnunar sjávar á þessari öld og því þarf að líta til loftslagsþols byggðar, innviða, atvinnuvega og seiglu mismunandi hópa fólks og lífríkis frammi fyrir loftslagsbreytingum.

Sumarið 2023 var fremur viðburðalítið er kemur að veðurviðvörunum, en einungis sjö gular viðvaranir voru gefnar út þetta sumarið og voru þær allar vegna vinds. Þær skiptast þannig að fimm voru gefnar út í júní, tvær í júlí, en engin viðvörun var gefin út í ágúst mánuði. Sumarið sker sig út er horft er til baka, en síðastliðin fimm sumur voru um 36 viðvaranir gefnar út að jafnaði.

siðan byrjun águst.  Sérfræðingar á Veðurstofunni segja að þeim sýnist á GPS-mælum að landrisið sé á svipuðum slóðum og fyrir síðasta gos í sumar. Þó er aflögun ennþá of litil til að hún sjáist á gervitunglamyndum. Líklegast erum við að horfa á þessa langtímaviðvörun sem við höfum áður haft. Land hefur tekið að rísa um leið og fyrri tveimur gosum lauk en eitthvað hægara en vísbendingar benda til nú.

Ágúst var hlýr um meginhluta landsins, nema allra austast. Það var óvenju hægviðrasamt og úrkoma undir meðallagi. Það var mjög þurrt fram eftir mánuðinum, sérstaklega á Norður- og Austurlandi. Á mörgum stöðum mældist meirihluti mánaðarúrkomunnar á einum til tveimur sólarhringum seint í mánuðinum.

Veðurstofa Íslands er þessa dagana að koma upp veðursjá á toppi Bjólfs fyrir ofan Seyðisfjörð. Þetta er hluti af uppbyggingu á veðursjárkerfi Íslands sem unnið hefur verið að síðustu ár og er áætlað að ljúki á þessum áratug. Í því felst að bæta mælingar og vöktun á veðri yfir öllu Íslandi og stórum hluta miðana í kring um landið. Veðurstofan hefur verið með 2 veðursjár í rekstri, á Miðnesheiði við Keflavík og á Miðfelli á Fljótsdalsheiði, síðan 2012 og er með áætlun að fjölga þeim í 6 á þessum áratug.

Uppfært 4. september kl. 13:45

Rennsli í Skaftá hefur farið hægt minnkandi undanfarna daga og nálgast nú dæmigert grunnrennsli við Sveinstind. Niðri í byggð fer hlaupvatn hægt sjatnandi. Í þessu hlaupi mældist mesta rennsli við Sveinstind tæplega 750 m3/s og er það mun minna en í stærstu hlaupum. T.d. var hámarksrennslí í hlaupinu 2021 áætlað um 1500 m3/s og 3000 m3/s í hlaupinu 2015  Áætlað er að 220 gígalítrar (=0.22 km3) hlaupvatns hafi runnið fram við Sveinstind. Að vatnsmagni er þetta því meðalstórt hlaup úr Eystri Skaftárkatli, þótt rennslishámark hafi verið í lægra lagi. Ekki sjást þess merki að rennsli sé hafið úr Vestari Skaftárkatli en hafa ber í huga að hann getur hlaupið hvenær sem er úr þessu.

Það hefur verið fylgst með Esju skaflinum síðan á 19. öld og hann stundum nefndum óformlegur mælikvarði á tíðarfar á suðvesturhorni landsins. Skaflinn hefur ekki horfið síðan 2019 en þá hafði hann ekki horfið í ein sjö ár. Skaflinn sést venjulega vel frá höfuðborginni, en hann er staðsettur við efstu brún Kistufellsmegin í Gunnlaugsskarði.

Ferð vísindamanna frá Veðurstofunni að Öskju heppnaðist vel og er nú lokið.

Fyrsta niðurstöður sýna engar breytingar á gasi eða vatni frá fyrri árum en verið er að greina sýnin betur. Engar sjáanlegar breytingar eru á landslagi og mælingar á hitastig og sýrustigi benda ekki til þess að breytingar hafa orðið á jarðhitavirkni í kringum Öskju og Víti. Tilkynningin sem barst þann 12.ágúst um gufustrók sem sást við jaðar Bátshrauns hefur verið túlkaður sem ryk vegna grjóthruns úr bröttum hlíðum öskjunnar.

Aflögunarmælingar (GPS og InSAR) sýna að landris heldur áfram í Öskju á stöðugum hraða síðan í lok september 2021. Dýpi og staðsetning á upptökum aflögunarinnar hefur ekki breyst síðan í september 2021, en upptökin eru á um 3 km dýpi og ekki eru vísbendingar um að það hafi breyst.  

Páll Bergþórsson veðurfræðingur og fyrrv. veðurstofustjóri er 100 ára í dag. Páll fæddist að Fljótstungu í Hvítársíðu 13. ágúst 1923. Hann lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík 1944. Að loknu tveggja ára námi í verkfræði við Háskóla Íslands hélt hann til Svíþjóðar 1947 og stundaði nám í veðurfræði við Sveriges Meteorologiska och Hydrologiska Institut (SMHI) í Stokkhólmi og lauk þar prófi 1949. Heim kominn frá veðurfræðinámi 1949 hóf Páll störf sem veðurfræðingur á Veðurstofu Íslands en hann hafði áður starfað þar sem aðstoðarmaður frá 1946 til 1947 og sumarið 1948. Meginverkefni hans á stofnuninni allt til 1982 sneru að almennri veðurspáþjónustu og flugveðurþjónustu. Hann var deildarstjóri veðurfarsrannsókna frá 1982 til 1989. Árið 1989 var Páll skipaður veðurstofustjóri frá 1. október og gegndi því embætti til ársloka 1993, þá sjötugur að aldri.

Uppfært 10. ágúst 2023
Veðurstofan hefur uppfært hættumatskortið fyrir gosstöðvarnar við Litla-Hrút. Það skal tekið skýrt fram að enn er hætta nærri gossvæðinu. Mikill hiti leynist í nýja hrauninu. Sums staðar er aðeins þunn skel yfir annars funheitu og óstorknuðu hrauni. Jaðrar nýja hraunsins eru óstöðugir og úr þeim geta fallið stóri hraunmolar. Gas sem sleppur úr hrauninu getur safnast í dældir. Í kjölfar umbrotanna leynast líka sprungur á svæðinu sem skapa hættu.

Júlí var mjög þurr á sunnan- og vestanverðu landinu. Á allmörgum stöðvum í þeim landshlutum mældist heildarúrkoman innan við 10 mm og er víða sú minnsta sem vitað er um í júlí. Sólskinsstundir í Reykjavík voru óvenju margar og hafa aðeins einu sinni mælst fleiri. Norðan- og norðaustanáttir voru ríkjandi allan mánuðinn. Það var kalt á norðan- og austanverðu landinu en að tiltölu hlýrra á Suðvesturlandi.

Mánuðurinn var hlýr á austurhelmingi landsins. Að tiltölu var hlýjast inn til landsins á Austurlandi. Meðalhitamet júnímánaðar féllu á þónokkrum stöðum, t.d. á Akureyri og Egilsstöðum, og á Hallormsstað mældist hæsti mánaðarmeðalhiti sem mælst hefur í júní á Íslandi. Í Reykjavík var mánuðurinn úrkomusamur og sólarsnauður, en þar var nýliðinn mánuður fimmti úrkomusamasti og sjötti sólskinsminnsti júnímánuður frá upphafi mælinga.

Aukin skjálftavirkni hefur verið í Kötlu síðustu daga. Skömmu eftir miðnætti í nótt 30. júní hófst hrina og klukkan 6:30 höfðu rúmlega 95 skjálftar mælst, 8 yfir 3 stig og sá stærsti 4.4. Jarðskjálftavirkni í Mýrdalsjökli síðustu vikur er sú mesta síðan haustið 2016. Mælingar sýna aukningu í rafleiðni í Múlakvísl sem er nú óvenjuhá miðað við árstíma. Gasmælir á Láguhvolum sýnir aukningu í jarðhitagasi. Túlkun mælinga bendir frekar til jarðhitavirkni en ekki er hægt að útiloka kvikuhreyfingar.

Áberandi samhljómur er á milli áskorana Evrópuþjóða þegar kemur að áhrifum loftslagsbreytinga og hvaða aðferðum skal beita til þess að undirbúa samfélög álfunnar undir afleiðingar þeirra. Samvinna og samstaða, sameiginlegt þekkingarnet, langtímahugsun, réttlát umskipti og tafarlaus innleiðing aðgerða eru meðal lykilatriða til þess að búa sig undir breyttan heim samkvæmt evrópskri ráðstefnu um aðlögun að loftslagsbreytingum, sem fram fór í Dublin í vikunni.

Árleg vorferð Jöklarannsóknafélags Íslands á Vatnajökul, var farin í fyrstu viku júní.  

Frá síðustu áramótum hafa um það bil 10-30 skjálftar (stærri en 1,0) mælst í hverjum mánuði í Grímsvötnum þar sem mest virknin var í seinnihluta apríl og byrjun maí. Stærsti skjálfti ársins 2023 mældist 3,3 að stærð þann 23. apríl. Frá því um miðjan maí hefur dregið úr skjálftavirkni. 

Á vefsíðu Norðurlandaráðs og Norrænu ráðherranefndarinnar var í dag birt ágrip  yfir helstu niðurstöður norrænnar ráðstefnu um aðlögun að loftslagsbreytingum, NOCCA 2023, sem fram fór í Reykjavík í apríl. Ráðstefnan fjallaði meðal annars um leiðir til þess að festa aðlögun að loftslagsbreytingum betur í sessi þegar kemur að stefnumótun- og ákvarðanatöku á sveitarstjórnastigi og hvernig Norðurlöndin geti nýtt slagkraft sinn til góðra verka í átt að loftslagsþoli.

Maí var hlýrri en að meðallagi um allt land, sérstaklega á norðaustan- og austanverðu landinu. Það var sólríkt og þurrt á Norðaustur- og Austurlandi en óvenju þungbúið og úrkomusamt á vestanverðu landinu. Aldrei hafa mælst eins fáar sólskinsstundir í maímánuði í Reykjavík og þar mældist meira en tvöföld meðalmaíúrkoma. Nokkuð var um hvassviðri síðari hluta mánaðar, en þá voru suðvestlægar áttir ríkjandi.

Útgefnar viðvaranir vegna veðurs síðastliðinn vetur voru 325 talsins og er sá fjöldi í meðallagi. Mun fleiri viðvaranir voru gefnar út veturinn 2019 – 2020 og 2021 – 2022, en þá var fjöldi útgefinna viðvarana 439 og 426. Flestar viðvaranir voru gefnar út í febrúar, 16 appelsínugular og 64 gular samtals 80 viðvaranir sem eru tæplega þrjár viðvaranir á dag að meðaltali.

Vetrarafkoma Hofsjökuls var mæld í 35. skipti í leiðangri Veðurstofu Íslands í síðustu viku aprílmánaðar. Við boranir kom fljótt í ljós að veturinn hafði verið óvenju snjóléttur, einkum á sunnanverðum jöklinum. Snjóþykkt mældist 0.5 m í um 800 m hæð neðst á jöklinum en mest um 5.8 m á hábungu jökulsins í tæplega 1800 m hæð. Meðalþykkt vetrarlagsins á Hofsjökli öllum er áætlað 2.7 m og vatnsgildi þess er um 1.3 m, sem jafngildir þá vetrarafkomu jökulsins. Er það um 75% af meðaltali áranna 1989-2022 og eru varla dæmi um jafn litla ákomu á jökulinn frá upphafi mælinganna. Þó mældist hún ívið lægri í vorferðum 2001 og 2010.

Þegar veðurfræðingar gera spár byggja þeir á reikniniðurstöðum veðurfræðilíkana og nýjustu veðurathugana, hvort sem þær koma frá fjarkönnun (veðurtunglum, veðursjám o.s.frv.) eða mælingum veðurstöðva. Nútíma veðurspálíkön nýta öll þau  eðlisfræðilögmál sem ráða hreyfingum og orkuskiptum andrúmsloftsins. Þau eru sett fram sem stærðfræðijöfnur á tölvutæku formi í flóknu forriti sem er yfirleitt kallað veðurspálíkan. Veðurfræðilíkön þróuðust á síðari hluta 20. aldar og fleygði fram samfara því sem tölvur urðu öflugri. Á síðustu árum hefur verið mikil þróun í að nota gervigreind til að bæta úrvinnslu veðurgagna, m.a. til þess að bæta veðurspár úr veðurspálíkönum. Nýjustu rannsóknir benda til þess að nú sé þeim áfanga náð að með aðstoð gervigreindar verði spár nákvæmari en með hefðbundnum aðferðum.

Uppfært kl. 11:40

Mælingar benda til þess að virknin í Kötluöskju teljist nú til eðlilegrar bakgrunnsvirkni eldstöðvarinnar. Fluglitakóðinn fyrir Kötlu hefur verið færður aftur niður á grænan. Óvissustig Almannavarna er áfram í gildi og náið verður fylgst með þróun mála í Mýrdalsjökli.

Tíðarfar var hagstætt í apríl. Mánuðurinn var hægviðrasamur og hlýr á landinu öllu. Það kólnaði þó talsvert síðustu vikuna.

Áfram er unnið að því að skrá snjóflóð og krapaflóð sem féllu í hrinunni á Austfjörðum í lok mars og vinna úr ýmsum gögnum. Sérstök áhersla er lögð á að greina þær aðstæður sem sköpuðust á stuttum tíma í upphafi hrinunnar þegar snjóflóð féllu niður í byggð í Neskaupstað. Tilgangurinn er að draga lærdóm af flóðunum m.a. til þess að auka líkurnar á því að snjóflóðavakt geti greint slíkar aðstæður tímanlega. Þetta er meðal þess sem kom fram á fundi með íbúum Fjarðabyggðar sem haldinn var á dögunum.

Evrópsku innviðasamtökin, EPOS ERIC sem Ísland er aðili að, opnuðu í gær aðgengi að alþjóðlegri gagnagátt fyrir jarðvísindi. Gagnagáttin er afrakstur 20 ára rannsóknarstarfs og nýsköpunar á vegum samtakanna.

Norræn ráðstefna um aðlögun að loftslagsbreytingum, NOCCA23 , fór fram í Reykjavík 17. og 18. apríl. Áherslumál ráðstefnunnar í ár voru áskoranir norrænna sveitarfélaga vegna áhrifa loftslagsbreytinga og hvaða leiðir þau geta farið til þess að búa sig undir þær.

Á ráðstefnunni voru saman komnir aðilar sem starfa á sviði aðlögunar, starfsmenn og stefnumótendur frá sveitarfélögum og ráðuneytum, fagstofnunum og fyrirtækjum, háskólum og félagasamtökum.

Veðurstofa Íslands undirritaði á dögunum samning við Origo um smíði á nýjum vef, en verkið var boðið út af Ríkiskaupum á síðasta ári. Um er að ræða þróunarsamstarf sem nær til vinnu við hönnun, smíði, uppsetningar og innleiðingar á fjölbreyttum gagnatenginum og veflausnum. Verkefnið er umfangsmikið og verða nýjar afurðir vefsins birtar notendum í áföngum og reiknað er með að fyrstu afurðir líti dagsins í sumar.

Ísland gegnir formennsku í Norrænu ráðherranefndinni árið 2023 og af því tilefni stendur Veðurstofa Íslands, í samstarfi við umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneyti, fyrir norrænni ráðstefnu um loftslagsbreytingar og aðlögun, NOCCA23. Ráðstefnan fer fram dagana 17. og 18. apríl á Grand hótel. Rafrænni skráningu er lokið en mögulegt er að skrá sig á ráðstefnuna við innganginn. Þeir sem ekki eiga heimangengt geta fylgst með fyrri ráðstefnudeginum í beinu streymi. Ekki verður streymt frá vinnustofunum sem fram fara á seinni deginum en hægt verður að skrá sig sérstaklega á þær við innganginn.

Fyrri dagur ráðstefnunnar samanstendur af fjölbreyttum fyrirlestrum en á seinni deginum gefst fundargestum tækifæri á að taka í áhugaverðum og skemmtilegum vinnustofum þar sem meðal annars verður notast við íslensk tilfelli til þess leita að úrlausnum áskorana. Dagskrá ráðstefnunnar er að finna á

www.nocca.is

Á fréttamannafundi Milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar (Intergovernmental panel on Climate Change, IPCC) þann 20. mars var kynnt samantektarskýrsla um stöðu og horfur loftslagsmála á heimsvísu. Þar með var bundinn endahnútur á margra ára vinnu hundruða sérfræðinga við mat á viðfangsefninu.  

Framkvæma þarf hættumat vegna allrar náttúruvár og tryggja að mælar og upplýsingainnviðir standist tæknikröfur. Þá er æskilegt að yfirfara núverandi fjármögnunarleiðir fyrir hættu- og áhættumat með það að markmiði að stuðla að því að það nái yfir alla náttúruvá. Þetta er meðal þess sem fram kom á kynningu sem umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið stóð fyrir í Hörpu í dag.

Á samráðsfundi snjóflóðasérfræðinga Veðurstofunnar sunnudaginn 26. mars, daginn áður en fyrstu flóðin féllu í Neskaupstað, var lagt mat á aðstæður á Austurlandi vegna snjókomuspár. Staðan var metin þannig að ekki væri ástæða til að vara við snjóflóðahættu í byggð á Austfjörðum þá um kvöldið, heldur þyrfti að meta aðstæður aftur um morguninn. Þær aðstæður sem sköpuðust í aðdraganda fyrstu snjóflóðanna í Neskaupstað í þessari hrinu voru afar óvenjulegar og líklega hafa sérstakar aðstæður með frosti og lausamjöll orðið til þess að fyrstu flóðin sem fóru af stað fóru jafn langt og voru jafn kraftmikil og raun bar vitni á mánudag.

Fimm sveitarfélögum hefur verið boðin þátttaka í tilraunaverkefni sem miðar að því að aðstoða íslensk sveitarfélög í þeirri vinnu sem fram undan er við að greina áhrif og afleiðingar loftslagsbreytinga og móta aðgerðir til aðlögunar. Þannig verði sveitarfélögum færðir skýrari ferlar og aðferðir sem gera þeim kleift að búa sig undir möguleg áhrif loftslagsbreytinga á innviði, atvinnugreinar, efnahag og samfélög. Sveitarfélögin sem um ræðir eru Akureyrarbær, Sveitarfélagið Hornafjörður, Fjallabyggð, Reykhólahreppur og Reykjanesbær.

Undanfarna daga hefur verið unnið að mælingum á snjóflóðunum sem féllu í Neskaupstað í síðustu viku (27.-31. mars) og hafist handa við að vinna úr gögnum. Snjóathugunarmenn og fleiri sérfræðingar Veðurstofunnar og verkfræðistofa hafa farið um snjóflóðatungurnar og kannað umfang þeirra og kortlagt ummerki á gróðri og mannvirkjum. Upptök og úthlaupssvæði flóðanna hafa verið ljósmynduð af jörðu og úr lofti og fjallshlíðin kortlögð með flygildum. Mikilvæg aðstoð hefur fengist frá heimamönnum og hefur flygildi Björgunarsveitarinnar Gerpis nýst vel. Áfram verður unnið að mælingum og úrvinnslu gagna næstu daga og vikur.

Mars var mjög kaldur um land allt, kaldasti marsmánuður á landinu síðan 1979. Norðaustlægar áttir voru ríkjandi nánast allan mánuðinn og að tiltölu var kaldast á norðaustan- og austanverðu landinu. Óvenju þurrt og sólríkt var á suðvestanverðu landinu. Í Reykjavík var mánuðurinn bæði næstþurrasti og næstsólríkasti marsmánaður frá upphafi mælinga, en heildarúrkoma mánaðarins þar mældist aðeins 5,0 mm. Það var mjög úrkomusamt á Austfjörðum í lok mánaðar og töluverð snjóþyngsli. Fjöldi snjó- og krapaflóða féllu þar í lok mánaðar, þau stærstu í Neskaupstað og ollu þar miklu tjóni.

Þann 16. mars síðastliðinn stóð stjórn samráðsvettvangs um þekkingarsköpun vegna áhrifa loftslagsbreytinga fyrir málþinginu „Aðlögun að loftslagsbreytingum: Hvað vitum við og hvað þurfum við að gera?" Á málþinginu kom fram að staða þekkingar á áhrifum loftslagsbreytinga og aðlögunar að þeim er misjöfn á milli viðfangsefna, greina og sviða. Það sem meðal annars hefur staðið í vegi fyrir þekkingarsköpun er sú staðreynd að viðfangsefnið er tiltölulega nýtt í umræðunni og  fjármagn til rannsókna er oft af skornum skammti.

Sunnudaginn 26. mars var bjart og fallegt veður á Austfjörðum. Talsverður snjór hafði safnast í byggð sumstaðar á fjörðunum vikuna á undan, en snjódýpt til fjalla var ekki óvenju mikil. Lítið snjóflóð féll af mannavöldum í Oddsskarði og annað lítið lausasnjóflóð var skráð í Seyðisfirði. Sunnudagskvöldið kom lægðarbóla að Austfjörðum með mikilli snjókomu aðfaranótt mánudags. Strax snemma að morgni mánudagsins 27. mars féll snjóflóð út í sjó innan við byggðina í Neskaupstað. Stuttu seinna féll snjóflóð úr Nesgili, sem er utarlega í byggðinni, og lenti það á fjölbýlishúsi við Víðimýri og fór að fleiri húsum.

Öllum rýmingum í Neskaupstað var aflétt klukkan 16 í dag. Rýmingum vegna snjóflóða- og krapaflóðahættu í Seyðisfirði og rýmingum vegna krapaflóðahættu á Stöðvarfirði, Fáskrúðsfirði og Eskifirði var einnig aflétt í kjölfarið. Hættustigi á þessum stöðum er þá aflýst en óvissustig vegna ofanflóðahættu á Austfjörðum er áfram í gildi.

Atvinnutenging VIRK hefur tilnefnt Veðurstofu Íslands sem VIRKt fyrirtæki 2023. Alls voru 16 fyrirtæki og starfsstöðvar á landinu öllu sem hlutu tilnefningu. Veðurstofan hefur átt í samstarfi við VIRK í nokkur ár með góðum árangri.  

Í tilkynningunni frá VIRK segir að framlag fyrirtækja og stofnanna eins og Veðurstofu Íslans skipti sköpum og að þau sýni samfélagslega ábyrgð í verki með því að bjóða einstaklingum með skerta starfsgetu tækifæri til þess að leggja sitt af mörkum á vinnumarkaði. Rannsóknir hafa sýnt að það að vera með vinnu er mikilvægt fyrir bæði heilsu og velferð einstaklingsins og því er mikilvægt að auka þátttöku þessa hóps á vinnumarkaði.  

Í dag er alþjóðlegi veðurfræðidagurinn sem haldinn er 23. mars ár hvert á vegum Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar. Þema dagsins í ár er „Framtíð veðurs, vatns og loftslags fyrir komandi kynslóðir“. „Við erum öll nátengd og deilum einni jörð með einum lofthjúpi og einu hafi“ segir í tilkynningu frá Alþjóðaveðurfræðistofnuninni í tilefni dagsins. Þar er lögð áhersla á að veðrið, loftslag og hringrás vatnsins þekkir engin landamæri og hagar sér ekki eftir pólitískum vindum.

Í dag, 22. mars, er alþjóðlegur dagur vatnins, en Sameinuðu þjóðirnar halda upp á dag vatnsins árlega. Þema dagsins í ár er „Accelerate change“ sem má þýða „Stuðlum að straumhvörfum“ í ljósi þess að alþjóðasamfélagið á enn langt í land með að ná heimsmarkmiði Sameinuðu þjóðanna nr. 6 sem er að tryggja hreint vatn og hreinlætisaðstöðu fyrir alla jarðarbúa fyrir árið 2030. Því markmiði verður ekki náð á núverandi hraða breytinga.

Eitt af verkefnum Veðurstofu Íslands er að fjalla um verndun og rannsóknir á vatnsauðlindinni, eðli hennar og skilyrðum til nýtingar. Þetta er gert með samstarfsverkefnum á sviði vatnafræða á innlendum og erlendum vettvangi. Hér á landi telja margir að nóg sé til af hreinu vatni á Íslandi og að hvorki þurfi að fara sparlega né varlega með vatn. Hins vegar eykst álag á vatn hér á landi ár frá ári.

Í dag gaf Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna (IPCC) út samantektarskýrslu um loftslagsbreytingar, Climate Change 2023: Synthesis Report (SYR). Skýrslan markar endalok sjötta matshrings (AR6) nefndarinnar og byggir á ályktunum allra vinnuhópa sem að honum hafa komið. Í skýrslunni eru niðurstöður fyrri skýrsla matshringsins samþættar og ljósi varpað á stöðu þekkingar á loftslagsbreytingum, áhrifum þeirra og afleiðingum.   

Mánaðarlegur langtímaeftirlitsfundur vegna jarðvár var haldinn í vikunni. Fundinn sitja jarðvísindamenn Veðurstofu Íslands og rýna gögn síðasta mánaðar til að meta þróun í virkni eldstöðva, ásamt því að yfirfara vöktunarstig stofnunarinnar fyrir eldfjöll. Á fundinum var athyglinni sérstaklega beint að Öskju og Kötlu.

Stjórn samráðsvettvangs um þekkingarsköpun vegna áhrifa loftslagsbreytinga býður til samtals fimmtudaginn 16. mars á milli klukkan 9-12.

Um er að ræða þverfaglega málstofu sem hefur það að markmiði að öðlast yfirsýn yfir stöðu þekkingar á sviði loftslagsbreytinga og aðlögunar en ekki síður að styrkja tengslanet á milli aðila sem starfa á þessu sviði. Á þessum fyrsta viðburði verður samráðsvettvangurinn kynntur og viðfangsefnið kynnt frá ýmsum sjónarhornum, enda áskorunin af því tagi að samráð og samvinna við rannsóknir og miðlun skiptir höfuðmáli.

Febrúar var hlýr um allt land. Mánuðurinn var umhleypingasamur, sérstaklega fyrri hluti mánaðar. Hann var einnig úrkomusamur á vestanverðu landinu en þurrari á Norðaustur- og Austurlandi. Það endurspeglast í sólskinsstundafjölda, en febrúar var t.a.m. sólríkur á Akureyri en fremur sólarsnauður í Reykjavík. Töluverðir vatnavextir voru í ám í kjölfar leysinga um miðjan mánuðinn. Ástandið var verst á vestanverðu landinu. Þar flæddu ár víða yfir bakka sína og skildu sums staðar eftir sig stærðar klaka eftir að hafa rutt sig. Víða urðu talsverðar skemmdir á túnum og vegum.

Jarðskjálftavirkni í Öskju hefur frá áramótum verið mjög keimlík þeirri virkni sem mældist árið 2022. Jarðskjálftavirkni jókst í ágúst 2021 samhliða landrisi sem líklega má rekja til kvikusöfnunar undir Öskju. Landris hefur haldist stöðugt síðan þá, en það dróg úr jarðskjálftavirkni á svæðinu í nóvember og desember sama ár og hefur hún haldist stöðug frá upphafi árs 2022.

Á nýlegum gervitunglamyndum sést að ísinn á Öskjuvatni hefur hörfað að miklu leyti. Það er óvenjulegt að slíkt gerist svo snemma árs, en venjulega hefur það gerst í júní eða júlí. Síðast gerðist það árið 2012 að ísinn hörfaði svo snemma árs en þá gerðist það í mars. Orsök þess að Öskjuvatn er nú íslaust að stórum hluta er ekki þekkt og engar mælingar sem útskýra bráðnunina. Ýmsar mögulegar orsakir hafa verið viðraðar.

Þrátt fyrir að Íslendingar hafi upplifað einstaka kuldatíð í janúar gildir slíkt hið sama ekki fyrir flesta aðra Evrópubúa. Meðalhiti í Evrópu í janúar mældist sá þriðji hæsti frá upphafi skráninga. Meðalhiti var sérstaklega hár í austur Evrópu og á Balkanskaganum á meðan Spánverjar upplifðu örlítið kaldari janúar en þeir eiga að venjast.

Það er þekkt að hopandi jöklar hafa mikil áhrif á jarðskorpuna og valda landrisi, samfara því að breyta kröftum og spennu í jarðlögum. Óvissa ríkir þó um hvort, hvernig og hvenær þessi nýja bergkvika berst til yfirborðs, hvort stöðugleiki kvikuhólfa breytist, hvort jöklarýrnun hafi nú þegar valdið samsöfnun aukinnar kviku í jarðskorpunni, og hvernig breytingar á spennusviði hafa áhrif á bæði eldvirkni og jarðskjálfta. Dr. Michelle Maree Parks, sérfræðingur í jarðskorpurannsóknum á Veðurstofu Íslands ásamt Freysteini Sigmundssyni, jarðeðlisfræðingi á Norræna eldfjallasetrinu við Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands, leiða verkefni sem hlaut öndvegisstyrk úr Rannsóknarsjóði til að svara þessum spurningum.

Janúar var kaldur um allt land, kaldasti janúarmánuður aldarinnar hingað til á landsvísu. Fyrri hluti mánaðarins mjög kaldur, sérstaklega á vestari helmingi landsins þar sem var bjart, þurrt og hægviðrasamt. Þ. 20. janúar lauk svo óvenjulega langri og samfelldri kuldatíð sem hófst í byrjun desember. Umhleypingasamt var það sem eftir var mánaðar.

Alls voru 456 viðvaranir gefnar út frá Veðurstofu Íslands á árinu 2022. Gular viðvaranir voru 372 talsins, appelsínugular 74 og rauðar viðvaranir voru 10. Frá því að nýtt viðvörunarkerfi var tekið í notkun á Veðurstofu Íslands í nóvember 2017 hafa aldrei verið gefnar út jafn margar appelsínugular og rauðar viðvaranir á einu ári. Viðvaranirnar dreifðust misjafnlega á milli spásvæða. Flestar viðvaranir voru gefnar út á Suðurlandi og Suðausturlandi, en fæstar á Austurlandi að Glettingi.

Viðvarandi kuldatíð á landinu síðustu 6 vikur, frá 7. desember 2022 til 19. janúar 2023 er óvenjuleg. Tímabilið er kaldasta 6 vikna tímabil í Reykjavík frá 1918. Miklar breytingar urðu á veðrinu nú í nótt þegar lægð með hlýju lofti kom úr suðri yfir landið og hrakti þar með heimskautaloftið sem hefur verið ríkjandi yfir landinu undanfarið langt til norðurs.

Desember var óvenjulega kaldur. Þetta var kaldasti desembermánuður á landinu síðan 1973. Í Reykjavík hefur desembermánuður ekki verið eins kaldur í rúm 100 ár, en desember 1916 var álíka kaldur og nú. Það var þurrt um mest allt land, og víða mældist desemberúrkoman sú minnsta sem mælst hefur í áratugi. Snjór og hvassviðri ollu talsverðum samgöngutruflunum seinni hluta mánaðarins. Loftþrýstingur var óvenju hár í mánuðinum.

24. nóvember síðastliðinn var stór stund á hinum merka stað Teigarhorni í Berufirði, en þá var afhjúpaður viðurkenningarskjöldur frá Alþjóðaveðurfræðistofnuninni fyrir yfir 100 ára samfelldar veðurathuganir á staðnum. Í raun hafa veðurathuganir átt sér stað í Berufirðimun lengur, eða samfleytt í 150 ár.  Í nóvember 1872 hófust veðurathuganir á Djúpavogi, þær mælingar voru fluttar að Teigarhorni  árið 1881 og hafa verið þar allt fram á þennan dag.  Einungis er ein önnur veðurstöð á landinu sem hefur fengið slíka veðurkenningu frá Alþjóðaverðurfræðistofnuninni, en sú fyrri er veðurstöðin í Stykkishólmi.

Mánuðurinn var hlýr um allt land og víða á meðal hlýjustu nóvembermánaða frá upphafi mælinga. Á landsvísu var meðalhitinn sá hæsti sem mælst hefur í nóvember. Mjög úrkomusamt var á Austurlandi.

Í októbermánuði tóku tveir hópar tengdir aðlögun að loftslagsmálum til starfa í umboði umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Annars vegar er um að ræða stjórn samráðsvettvangs um þekkingarsköpun vegna áhrifa loftslagsbreytinga og hins vegar stýrihóp um landsáætlun um aðlögun að loftslagsbreytingum . 

Anna Hulda Ólafsdóttir hefur verið skipuð fulltrúi Veðurstofu Íslands í báðum hópum en hún mun sinna formennsku í stjórn samráðsvettvangsins fyrsta árið. Anna Hulda er skrifstofustjóri Skrifstofu loftslagsþjónustu og aðlögunar og mun skrifstofan sjá um að starfrækja samráðsvettvanginn til framtíðar.  

Vegna síaukinnar uppsöfnunar gróðurhúsalofttegunda hafa síðastliðin átta ár mælst þau átta hlýjustu í sögunni. Áhrif hlýnunar verða sífellt áþreifanlegri. Gríðarlegar hitabylgjur, þurrkar og aftakaflóð hafa haft áhrif á milljónir manna og valdið milljarða tjóni það sem af er þessu ári. Meðalhiti á heimsvísu árið 2022 er nú metinn um það bil 1,15°C yfir meðaltali tímabilsins 1850-1900, fyrir iðnbyltingu, og hlýnunin heldur áfram.  

Í dag kom út skýrsla Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar (WMO) um ástand loftslags Evrópu eða State of the Climate, Europe 2021. Í skýrslunni kemur fram að hlýnun í Evrópu á síðastliðnum 30 árum hefur verið ríflega tvöföld á við þá hlýnun sem hefur átt sér stað á heimsvísu á sama tímabili. Um er að ræða mestu hækkun fyrir einstaka heimsálfu. Með aukinni hlýnun aukast líkur á því að miklir hitar, gróðureldar, flóð og aðrar afleiðingar loftslagsbreytinga hafi áhrif á samfélög, efnahag og vistkerfi.

Uppfært 16.10. kl. 15:00

Rennsli í farvegi Gígjukvíslar náði hámarki í morgun og hefur vatnshæð við brúna á þjóðvegi 1 farið hægt lækkandi frá hádegi. Samhliða lækkandi vatnshæð hefur rafleiðni í ánni minnkað. Magn hlaupsvatns í ánni fer því minnkandi og ljóst að hlaupið er í rénun.

September var hægviðrasamur og hlýr um nánast allt land. Á Akureyri var mánuðurinn bæði þurr og sólríkur, en aðeins einu sinni hafa mælst fleiri sólskinsstundir í september á Akureyri. Mög slæmt óveður gekk yfir landið dagana 24. og 25., í flokki þeirra verri í septembermánuði. Veðrið var verst á Norðaustur- og Austurlandi og olli talsverðum usla þar. Mikið foktjón varð, sérstaklega á Austfjörðum. Auk þess voru töluverðar samgöngutruflanir og rafmagnsleysi í þessum landshlutum. Sjór gekk á land á Akureyri og olli miklu tjóni.

Undanfari eldgossins í Fagradalsfjalli í fyrra var ólíkur undanfara margra gosa í heiminum og efnasamsetning hraunsins breyttist eftir því sem leið á gosið. Þetta er meðal niðurstaðna í tveimur vísindagreinum eftir fræðimenn við Háskóla Íslands og Veðurstofu Íslands og samstarfsfólk sem birtust í dag í nýjasta hefti vísindatímaritsins Nature.

Frá því að nýtt viðvörunarkerfi var tekið í notkun á Veðurstofu Íslands hafa aldrei verið gefnar út jafn margar viðvaranir að sumarlagi og í ár eða 50 talsins. Af þeim voru flestar gefnar út vegna vindhraða eða 32. Viðvaranir vegna mikillar rigningar voru 15 en þrjár viðvaranir voru gefnar út vegna snjókomu. Sumarið fór vel af stað og voru einungis 5 viðvaranir gefnar út í júní og voru þær allar vegna vinds.

Loftslagsbreytingar munu hafa áhrif á íslenskt samfélag og lífríki bæði með beinum og afleiddum hætti og byggja þarf upp þekkingu á því hver möguleg áhrif loftslagsbreytinga gætu orðið á byggðir landsins. Þetta var meðal umræðuefna á fundinum Aðlögun að breyttum heimi – hefjum samtalið, sem haldin var á Grand hótel í dag.

Ágústmánuður var að tiltölu kaldur um allt land. Þó voru hlýindi um norðaustanvert landið undir lok mánaðar og hæsti hiti sumarsins mældist á Mánárbakka þ.30. Fremur sjaldgæft er að hæsti hiti ársins mælist svo síðla árs. Mánuðurinn var annars almennt þurrari og sólríkari en í meðalári bæði í Reykjavík og á Akureyri.

Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið og innviðaráðuneytið, standa ásamt Veðurstofu Íslands, Byggðastofnun, Sambandi íslenskra sveitarfélaga og Reykjavíkurborg að fræðsluviðburðinum „Aðlögun að breyttum heimi – hefjum samtalið“ á Grand hótel, 5. september kl. 9-12. Umfjöllunarefni fundarins eru áhrif loftslagsbreytinga á byggðir landsins og íslenskt samfélag, sem og sú vinna sem framundan er til þess að aðlaga innviði okkar, atvinnuvegi og samfélög að þeim breytingum sem vænta má.

Mjög hlýir dagar hafa verið fáir í sumar. Einn slíkur kom þó í gær á Norðausturlandi þegar hitinn fór víða vel yfir 20 stig. Hæstur mældist hitinn 25,0 stig á Mánárbakka, það er jafnframt hæsti hiti sem mælst hefur á landinu þetta árið. Það er sjaldgæft að hæsti hiti ársins mælist svo síðla sumars.

Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, setti alþjóðlegu vísindaráðstefnuna Cryosphere 2022 í Hörpu í morgun. Veðurstofa Íslands heldur ráðstefnuna þar sem fjallað er um afdrif íss og snævar í hlýnandi loftslagi jarðar. Um 150 vísindamenn taki til máls á ráðstefnunni sem lýkur á föstudaginn, en alls sækja fleiri en 330 vísindamenn ráðstefnuna frá 33 löndum í 6 heimsálfum.

Uppfært 21.08.

Kaflaskil hafa orðið í gosinu í Meradölum en síðustu daga hefur gosóróinn minnkað jafnt og þétt og í nótt datt hann alveg niður. Samhliða því hefur virknin í gígnum minnkað og er nú nánast engin. Myndin hér að neðan sýnir óróann frá því áður en gosið hófst, meðan á því stóð og svo núna þegar svo virðist sem því sé að ljúka.

Gervitunglamyndir sýna að á síðustu vikum hefur vatnsstaða Hafrafellslóns í jaðri Langjökuls hækkað jafnt og þétt sökum úrkomu og bráðnunar jökulsins. Mögulegt er að það hlaupi úr lóninu á næstu dögum eða vikum.Skyndilegt flóð varð úr sama lóni fyrir tveimur árum, aðfaranótt 18. ágúst 2020.

Jöklar hafa undanfarin ár rýrnað um alla jörðina og hinar stóru ísbreiður Grænlands og Suðurskautslandsins leggja sífellt meira til hækkunar heimshafanna. Snjóa leysir fyrr að vori á norðurslóðum, bráðnun sífrera í fjöllum leiðir til aukinnar skriðuhættu og útbreiðsla hafíss fer minnkandi í Norðurhöfum. Þessi ummerki hlýnandi loftslags eru vel þekkt og á ráðstefnunni Cryosphere 2022, sem haldin verður í Hörpu dagana 21. –26. ágúst, munu vísindamenn frá flestum heimsálfum kynna nýjustu niðurstöður rannsókna á þessu sviði.

Júlí var fremur kaldur um land allt, miðað við það sem algengast hefur verið á síðari árum. Að tiltölu hlýjast á Suðausturlandi og á Ströndum, en kaldast á Norðausturlandi og við Faxaflóa. Úrkoma var yfir meðallagi víðast hvar. Vestanáttir voru óvenjutíðar í mánuðinum.

Upppfært 02.08.2022 kl 17:49

Niðurstöður aflögunarlíkana sem gerð voru í dag benda til að kvikugangurinn undir Fagradalsfjalli liggi mjög grunnt eða í kringum 1 km undir yfirborðinu. Kvikuinnflæðið er nokkuð ört, en það er nálægt tvöfaldur hraði frá því sem var í aðdraganda fyrra goss í febrúar/mars 2021. Það virðist vera að hægja á aflögun og skjálftavirkni eins og staðan er núna en á seinasta ári var það einn af forboðunum fyrir eldgosið.

Undanfarna daga hefur rafleiðni aukist í Jökulsá á Sólheimasandi og mælist óvenju há miðað við árstíma. Mikið vatn er í ánni og borist hafa nokkrar tilkynningar um brennisteinslykt á svæðinu.

Jöklar á Íslandi hafa hopað hratt í um aldarfjórðung og er rýrnun þeirra einhver skýr­asti vitnis­burð­ur  hérlendis um hlýn­andi loftslag. Á árinu 2021 hopuðu jökul­sporðar víða um tugi metra en nokkrir brattir skriðjöklar gengu fram, mest Morsárjökull sem gekk fram um meira en 100 m. Af þeim jöklum sem mældir eru af sjálf­boða­lið­um Jöklarannsóknafélags Íslands hop­aði Skeiðarárjökull mest eða um 400 m þar sem mest var við austanverðan sporðinn en þar slitnaði sporðurinn frá dauðísfláka. Breiðamerkurjökull hopaði víða um eða yfir 150 m þar sem kelfir af hon­um í Jökulsárlón.

Umhverfis- orku og loftslagsráðherra, Guðlaugur Þór Þórðarson, hefur ákveðið að taka til skoðunar stofnanaskipulag ráðuneytisins með það að leiðarljósi að efla og stykrja starfsemi stofnana.

Sunnudaginn 3. júlí féll jökulhlaup úr Marmolada jökli í Dólómítafjöllum í ítölsku Ölpunum. Hlaupið, sem í fréttum er ýmist nefnt snjóflóð, skriðufall eða vatnsflóð, virðist hafa átt upptök þar sem leysingarvatn safnaðist fyrir undir jöklinum. Vatnið gerði það að verkum að jökullinn varð óstöðugur og leiddi til þess að fremsti hluti sporðsins brast og steyptist niður bratta hlíðina ásamt vatninu, sem og grjóti og aur sem hlaupið hreif með sér.

Tíðarfar var nokkuð hagstætt í júní, vindur var nærri meðallagi og það var hlýtt fram eftir mánuðinum. En það var óvenju kalt á landinu dagana 23. til 27., þá sérstaklega á norðurhluta landsins. Þá daga var hiti vel undir meðallagi og frost mældist víða í byggð.

Hlýnun á norðurslóðum heldur áfram að aukast hraðar en hnattræn hlýnun. Þetta kemur fram í samantekt samráðsfundar um veðurfarshorfur á Norðurslóðum, en fundurinn sem haldinn er tvisvar á ári, er hluti af Arctic Climate Forum, sem er samstarfsvettvangur ríkja á norðurslóðum. Á síðasta áratug hefur meðalhiti flestra ára verið með því sem mest var á tímabilinu 1900-2022. Þetta á jafnt við um sumar- og vetrarhita sem ársmeðalhita, þó vissulega sé verulegur breytileiki á milli ára, einkum á kuldatímabilum.

Frá því að landris fór að mælast við Öskju í byrjun ágúst 2021 hefur það haldist nokkuð stöðugt. Miðja þenslunnar er við vesturjaðar Öskjuvatns við Ólafsgíga, en nærri rismiðjuni er GPS stöð sem hefur sýnt landris upp á um það bil 2.5 sm á mánuði. Í heildina hefur land risið á þessum stað um 30 sm frá því í byrjun ágúst í fyrra.

Frá því 26. maí dró verulega úr landrisi á svæðinu vestur af Þorbirni og síðustu 3-4 daga hefur ekkert landris mælst á GPS mælum. Eins hefur verulega dregið úr skjálftavirkni á svæðinu. Frá því 28. apríl til 28. maí reis land um alls 5,0-5,5 sm og fylgdi því umtalsverð skjálftavirkni. Síðusta daga hafa mælst um 150 upp til 300 skjálftar á svæðinu en tæplega 800 skjálftar mældust á sólarhring þegar mest var. Í ljósi þessa hefur fluglitakóða fyrir svæðið færður niður á grænan af gulum. Óvissustig almannavarna er þó ennþá í gildi.